کویر مسیله، در بین استانهای قم و اصفهان واقع است و درحقیقت یکی ازمراکز کویری جنگلی ایران محسوب می شود.وسعت کویر مسیله بیش ازده هزار هکتار می باشد و درحال حاضر قسمتهای عمده آن پوشیده از درختان گز وتاغ می باشد. بدلیل ارتفاع پایین دشت مذکور ( حدود ۸۰۰ متر ازسطح دریا) ازسایر نقاط اطراف، شیب ملایم دشتها و ارتفاعات شهرقم واراضی شمالی دشت مذکور به طرف دشت می باشد؛ همچنین دریاچه نمک و کویر مسیله مصب دو رودخانه مهم مرکزی ایران یعنی رودخانه قمرود ( اناربار) ورودخانه قره چای می باشد.

درروزگار نه چندان دور حدود ۵۰ سال پیش دشت مذکور دارای یکی ازبهترین مراتع استپی ودشتی بوده به گونه ای که محل چرای اسبهای دولتی درآن زمان بوده ونیز رمه های بزرگ گوسفند وشتر دردشت مذکور به چرا پرداخته اند. علاوه برمراتع خوب درسالهای گذشته دشت مسیله یکی ازبزرگترین تولید کنندگان غلات (گندم ، جو و…) دربخش مرکزی ایران بوده است.
ازنظر زیستگاهی دشت مسیله ازقدیم الایام زیستگاه آهو و جبیر و گوره خر آسیایی و ایرانی بوده است. اما درحال حاضر به علت شکار بی رویه ازبین رفتن زیستگاه ها، تعداد اینگونه حیوانات بسیار کم ونادر است؛ اما قابلیت زیستگاهی منطقه جهت حیوانات ذکر شده همچنان به قوت خود باقی است. منطقه کویر مسیله می تواند زیستگاه مناسبی برای هوبره که ازپرندگان حمایت شده وکمیاب است ( خصوصا” درفصل زمستان) باشد و در فصل پائیز وزمستان درآبگیرهای دشت انواع پرندگان مهاجر ازقبیل انواع مرغابی وحشی، اردک، غاز، فلامینگو، بازهای شکاری وباقرقره و… دیده می شود.

نقاط دیدنی کویر مسیله آفتاب

راه‌هاى ارتباطى تهران به قم: راه شوسهٔ کنونى تهران – قم در سال ۱۸۸۳ میلادى توسط اتابک ساخته شد و انگیزهٔ پى‌ریزى آن پیدایش دریاچهٔ حوض سلطان بود. در مسیر این راه ارتباطى، پل‌هاى تاریخى و کاروانسرراهایى قرار داشت که به مرور زمان یا تخریب شد یا به کلى از میان رفتند. از قم‌رود به سوى شمال شرقى و به موازات درهٔ قم‌رود، «پل دلاک» قرار داشت که پس از اتصال قم‌رود به قره‌چاى ایجاد شد و منزل اول نیز به نام پل‌ دلاک بود. این پل ۱۶ دهنه داشت که چند دهنه آن ویران شده است. بناى پل از آجر و مربوط به دورهٔ‌ صفویه است و براى برقرارى ارتباط میان قم و مشهد ساخته شده بود. یک راه قدیمى از پل دلاک به طور مستقیم از حاشیهٔ غربى مسیله به سوى ورامین و گرمسار مى‌رود. نام پل برگرفته از اسم یکى از شخصیت‌هاى دورهٔ صفوى است. در شمال این پل، دو ساختمان ویرانه قرار دارد که سابقاً اقامتگاه کاروا‌ن‌ها بود، اوّلى از خشت و گل و شبیه به کاروانسرراست و دومى از آجر بنا شده و مانند قلعه است. از پل دلاک به سمت شمال، یک راه ارتباطى از بلندى‌هاى باقرآباد مى‌‌گذشت و با عبور از میان چال سلطان، به منزل دوم که کاروانسرراى حوض نام داشت مى‌رسید. کاروانسرراى حوض، قلعه‌اى محکم دارد و از آجر بنا شده و در زمان گذشته چند رشته قنات و آب‌‌انبار بزرگ آن را پر مى‌کرد. کاروانسرراى حوض چندین بار تعمیر شده و هم اینک مسکونى است.
کاروانسرراى دیر: در مسیر راه تهران به قم، پس از حسن‌آباد، راهى به سمت چپ جدا مى‌شود که به بند على‌‌خان و ورامین مى‌رود. این راه در جهت شمال غربى به جنوب شرقى و در شمال رودشور قرار دارد.
۱۲ کیلومتر پیش از بند على‌خان راهى دیگر از جنوب به شمال آن را قطع مى‌کند. اگر راه را به سوى جنوب دنبال کنیم به کاروانسرراى دیر مى‌رسیم و امتداد آن به طرف شمال از طریق دولت‌آباد به ورامین مى رسد؛ این همان راه قدیمى ساسانى است که اصفهان را به رى وصل مى‌کرد.کاروانسرراى کنونى دیر روى ویرانه‌هاى دیرالجص یا دیر گجین یا دیر کردشیر که در تاریخ معروف است، ساخته شده است، ظاهر ساختمان قدیمى به نظر نمى‌رسد. در کناره‌هاى دروازه ورودى کاروانسررا، دو برج دو طبقه قرار دارد. داخل این بنا، حیاطى بزرگ است با اتاق‌هاى کوچک که یک در دارد و بدون پنجره است؛ اتاق‌ها روى سکویى قرار دارند، جرزهاى آن آجرى و سقف آن‌ها ضربى است. وسط بدنه‌ها در سه سمت حیاط ایوان‌هایى بزرگ شبیه ایوان‌هاى داخل مسجد قرار دارد که معلوم نیست به چه منظور ساخته شده‌‌اند.
کاروانسرراى حوض: این کاروانسررا از اقامت‌گاه‌هاى بین راهى مسیر تهران – قم محسوب مى‌شد که علاوه بر کاروانسررا، قلعهٔ محکمى نیز در آنجا قرار داشت. در شمال کاروانسررا، بقایاى قلعه دیگرى که از گل ساخته شده است، وجود دارد. مجموعهٔ کاروانسررا، قلعهٔ اربابى و قلعهٔ روستایى به نام حوض، درگذشته به دلیل آمد و شد زیاد بین تهران – قم و اصفهان از رونق بسیار برخوردار بود. امروزه کاروانسررا و قلعهٔ حوض به علت اینکه در محل خروج از مسیر راه اصلى قرار دارد، کارکرد سابق خود را از دست داده است.
کاروانسرراى پل دلاک: این کاروانسررا نزدیک پلى که روى رودخانه قره‌چاى در محل اتصال آن به قم‌رود ساخته شده است قرار دارد، از جندق به سوى شمال در ۳۵ کیلومترى منطقه، نخستین‌ کاروانسررا دیده مى‌شود که خرابه‌هاى آب‌انبار آن هنوز باقى است.
راه‌هاى قدیمى و پل‌ها: راه‌ها و پل‌هاى قدیمى این منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاریخى بر جاى مانده‌اند. هر چند که بیش‌تر این راه‌‌ها در دوره‌هاى بعدى روى همان مسیرهاى قبلى بازسازى و مرمت شده‌اند، اما هنوز شواهد و نشانه‌‌هاى بارز این راه‌ها بر جاى مانده است.
قدیمى‌ترین نشانه‌هاى برجاى مانده از راه‌هاى گذشته، راه‌ها و پل‌هاى متعلق به دورهٔ ساسانى است. این‌ها، راه‌هایى بوده‌اند که اصفهان را به رى وصل مى‌کردند.
یک راه قدیمى دیگر که در شمال سیاه کوه هنوز نشانه‌هاى آن بر جا است، سنگ‌فرشى گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر که در زمان خود، از خطوط ارتباطى مهم میان اصفهان و سواحل دریاى مازندران بوده است و آن را به دورهٔ صفوى یا اوایل قاجار نسبت مى‌دهند.

آدرس : مرز استان قم و اصفهان