زنوزق یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان زنوزق بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده‌است. زنوزق از تاریخی ترین روستاهای پلکانی ایران است که بین کوه ها محصور گشته است و خانه هایی دارد که به جا مانده از دوره صفوی است و همچنین قبرستان این روستا با سنگ قبرهای قدیمی، خود شاهدی بر قدمت روستاست.

زنوزق یکی از روستاهای پلکانی استان آذربایجان شرقی است. زنوزق در کنار شهر زنوز در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.

روستای زنوزق از نظر تقسیمات کشوری مرکز دهستان بوده که در فاصله ۵/۱ کیلومتری شهر زنوز قرار گرفته و۶ روستای این دهستان را شامل میگرد. این روستا از نظر وضعیت طبیعی روستای کوهستانی بوده وازشرق به کوههای سلطان سنجر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود می‌شود و شمال آن را ناهمواری‌های اطراف روستا فرا گرفته‌است.ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۷۰۰ متر می‌باشد و منطقه در ۴۵ درجه و ۴۹ دقیقه طول شرقی و۳۸ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی قرار دارد.

وجه تسمیه

زنوزق در کوهپایه‌های کوه قلعه واقع شده است و به همین دلیل هم به زنوزق یا “زنوز داغ” مشهور شده، یعنی زنوز کوهستانی و به مرور و در گویش عامیانه به زنوزاغ و زنوزق تبدیل گشته است.

راه دسترسی

برای رفتن به “زنوزق” باید تبریز را پشت سر بگذارید و همین مسیر را تا شهر مرند ادامه دهید. در همین مسیر در میان باغات پربار و رنگارنگ، روستایی خودنمایی می‌كند كه عنوان بزرگترین روستای پلكانی ایران را داراست؛ روستای”زنوزق.”

روستاهاى ماسوله، ابیانه پالنگان از زیباترین روستاهاى ایران هستند، روستاهایى كه نام و آوازه آنها به تمام جهان رسیده است. اما زنوزق با وجود این كه تمام ویژگى هاى این روستاها را یكجا در اختیار دارد هنوز ناشناخته و گمنام است. روستایى پلكانى مانند ماسوله، سنتى، مهربان و غرق در رنگ مانند ابیانه و محصور در بین كوه هاى بلند مانند پالنگان. زنوزق دورنماى یكى از زیباترین روستاهاى ایران با حفظ تمام سنت ها و آیین هاى خود است. روستایى پلكانى كه در تمام حیاط و پشت بام هاى آن طبق هاى برگه زردآلو دیده مى شود.
زنوزق تاریخى ترین روستاى پلكانى ایران است كه در مجاورت شهر زنوز قرار دارد. روستایى با۴ هزار نفر جمعیت. از اولین نگاه به سربالایى روستا كوچه ها و خانه هایى به تصویر كشیده مى شود كه به طرز عجیبى هویت تاریخى خود را حفظ كرده اند.

شاید اگر هر گردشگرى تنها چند قدم در این كوچه ها بردارد و چهره سوخته زنان و كودكان را كنار دیوارهاى كاهگلى ببیند زمان و تاریخ را فراموش كند. آبى، سبز، نارنجى و گاه قرمز عمده ترین رنگى است كه در لباس زنان این روستا به چشم مى خورد، زنانى سختكوش و خندان. كمتر چهره اى در این روستا را بدون خنده مى توان دید. زنوز شهرى است از توابع شهرستان مرند و در ۲۵ كیلومترى شمال شهر مرند، شهرى كه به گواه اسناد تاریخى یكى از زیباترین باغ شهرهاى ایران است. شهرى كه سومین درالفنون ایران در آنجا تاسیس شده است. به این جهت سطح تحصیلات عمومى مردم در این شهر و روستاهاى اطراف بالاست. زنوز كوهستانى ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است و در دوره صفویه اهمیت بسیارى داشته، به طورى كه تفنگچیان زنوز از قلعه ها و شهرهاى مهمى مثل تفلیس و ایروان محافظت مى كرده اند. اما آنچه در این سال ها زنوز را شهره خاص و عام كرده نام سیب درخشان زنوز است.

جاذبه هاى گردشگرى
پل قدیمى و مشهور قیزیل كورپى ( پل طلا) كالاش، تفرجگاه ماهار، كوه سلطان سنجر، تفرجگاه آدنه، تفرجگاه دره چمن، تفرجگاه دامجى قیه و حاشیه سد زنوز از جاذبه هاى طبیعى و تاریخى زنوز محسوب مى شوند. زنوز داراى شخصیت هاى فرهنگى و دینى قابل اعتنایى نیز بوده است كه مقبره برخى از آنها به عنوان زیارتگاه و جاذبه گردشگرى محسوب مى شود. مقبره میرزا حسن فانى زنوزى، مقبره سیدهاشم ابن سیدحسن، مقبره شیخ زین العابدین زنوزى معروف به شیخ، آرامگاه یونس نبى، پیر عثمانى، مقبره آقا میرعلى اكبر، پیر اویوقلى و پیر درویش قیزى. در زنوز قدیم بیش از ۵۰۰ چشمه وجود داشته و اكثر آنها به علت موقعیت زمین به سوى قبله جارى مى شدند.

در برخى نوشته ها تعداد این چشمه ها ۳۶۰ یا ۳۷۰ عدد ذكر شده است و اكنون نیز اكثر آنها در حیاط منازل، باغات و كوچه ها موجود هستند و جریانشان سرسبزى خاصى را در سراسر این منطقه به وجود آورده است. زنوز كوهستانى ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است كه ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۶۰۰ متر و فاصله آن از مركز شهرستان ۳۰ كیلومتر است. صخره هاى ممتد و زیباى سلدرم در حاشیه بستر رودى كه از سد زنوز خارج مى شود، چشم انداز و قابلیت منطقه را براى برگزارى تورهایى مانند طبیعت گردى، صخره نوردى، كایت سوارى و پرش با بانجى مستعد نشان مى دهد.

وجود قلعه تاریخى كه تاكنون هیچ كاوشى در آن صورت نگرفته گویاى بسیارى از مراحل رشد آن روستا است كه كاوش در آن مى تواند بسیارى از ذهنیات تاریخى در مورد زنوز را روشن كند. وجود سد زنوز چاى از عمده ویژگى هاى منابع شهر است. افزون بر آن آب بندهاى متعددى در حوزه موجود است كه از آن جمله مى توان به آب بند زنوز در روبه روى قریه قره تپه آب بند روستاى زنوزق( استخر آبیارى) همچون قوشا گوللر، كالاش، طالب، قره گل، مارازا و غیره نام برد. عسل زنوز نیز از تولیدات با ارزش منطقه است. در حدود ۱۰ درصد از ساكنین در زنبوردارى فعال هستند.