وستای كندوله مركز دهستان كندوله از توابع بخش دینور شهرستان صحنه در استان كرمانشاه، با مختصات جغرافیایی ۴۷ درجه و ۱۳ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی، در فاصله ۵۲ كیلومتری شهر صحنه و ۷۵ كیلومتری مركز استان (كرمانشاه) قرار گرفته است. این روستای زیبا از شمال به كوه كوله بزرگ، از شمال غرب به كوه خره سیاه و از جنوب به كوه پیر آفتاب محدود می‏شود و جاده‏ای آسفالته و مناسب دارد.
كوه پیر آفتاب محدود می‏شود و جاده‏ای آسفالته و مناسب دارد. روستای كندوله در ناحیه كوهستانی استقرار یافته و از سطح دریا ۱۹۷۰ متر ارتفاع دارد، آب و هوای كندوله معتدل و كوهستانی است. در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.
برخی بنای روستای كندوله را به دوران آل بویه نسبت می‏دهند. گفته می‏شود این محل در اصل مكان قلعه ركن‏الدوله بوده است كه بعدها به صورت «كندوله» درآمده است. این نام در تلفظ مردم محلی «كنوله» نامیده می‏شود. بنا به روایت دیگری «كند» در تركی به معنی ده است و چون این ده نیز مركز حكومت (الدوله) بوده است، پس از اختصار به «كندوله» تغییر یافته است؛ بناهای امامزاده پیرافته، قلعه مردان و آثار باقی مانده دیگر نشانگر قدمت و سابقه تاریخی این روستا است. مردم روستای كندوله به زبان كردی با گویش هورامی سخن می‏گویند، آنان مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵، روستای كندوله ۱۵۰۰ نفر جمعیت داشته است . درآمد اكثر مردم روستای كندوله از باغداری و دامداری تأمین می‏شود. علاوه بر فعالیت‏های مذكور، در این روستا قالی‏بافی نیز رواج دارد. انگور، زردآلو، سیب، گلابی و هلو، از مهم‏ترین محصولات باغی و سردرختی این روستا به شمار می‏روند و گندم نیز از جمله محصولات زراعی روستاست .دامداری مشتمل بر پرورش گاو و گوسفند، یكی از فعالیت‏های اقتصادی مردم روستای كندوله است و شیره، كره، ماست، پنیر و روغن حیوانی از فرآورده‏های لبنی روستا به شمار می‏آیند. گروهی از زنان و مردان روستا نیز به قالی‏بافی می‏پردازند.
روستای كندوله در كوهپایه استقرار یافته و بافت مسكونی متمركز دارد. خانه‏های روستاییان غالباً دارای ایوان می‏باشند. عمده مصالح به كار رفته در خانه‏ها، خشت و گل است كه هنرمندانه به كار گرفته شده‏اند . دیوار خانه‏های خشتی به دلیل سرمای سخت زمستان ضخیم است و در قاب روزنه‏ها پنجره‏های كوچكی تعبیه شده است. سقف خانه‏ها مسطح و با تیرهای چوبی و اندود كاهگل پوشیده شده است. در ساخت خانه‏های جدید از مصالح مقاوم آهن، گچ، آجر و سیمان استفاده می‏شود. روستا، معابر عریضی دارد و در برخی از آن‏ها درختان بلند و نهرهای آب، فضاهای دلپذیری را به وجود آورده‏اند.
فضای روستای كندوله از نظر طبیعی بسیار دل‏انگیز و زیباست. انگور یكی از مهم‏ترین محصولات زراعی و جذاب آن است. تاكستان‏های زیبا و متعددی كه در فصل تابستان خوشه‏های انگور از تاك‏های آن آویزان می‏شوند، مناظر بسیار جذاب و چشم‏نوازی را پدید می‏آورند، به ویژه آنكه روستا در دامنه كوه واقع شده و باغات پلكانی دارد.
اطراف روستای كندوله، با كوه‏هایی احاطه شده است كه چشم‏ندازهای بسیار زیبا و تماشایی دارند. سطح كوه‏ها در فصول بهار و تابستان از انواع كمیاب گیاهان خودرو و گل‏های رنگارنگ پوشیده می‏شود و فضای بسیار زیبا و دلكش به وجود می‏آورد. در فصل زمستان نیز كوه‏ها از برف پوشیده می‏شوند و جلوه طبیعی خاصی می‏یابد.
در ۲۶ كیلومتری روستا، دشت پهناور و معروف دینور واقع شده است. دشت دینور از رسوبات رودخانه‏های دینور و كنگرشاه به وجود آمده است. این دشت به لحاظ مناظر طبیعی، بسیار زیبا و منحصر به فرد است.انواع درختان كیكم، بلوط، گویچ، بلالوك و ارژن و همچنین پونه، گل گاوزبان، گل كبود، گل ختمی، بومادران و گون كه مصارف دارویی نیز دارند، دشت دینور را به ویژه در بهار و تابستان به بهشتی زیبا مبدل می‏سازند. این دشت زیستگاه انواع پرندگان و جانورانی مانند كبك، تیهو، گرگ، روباه و خرگوش است.
بر فراز تپه بلند پیرافته، بقعه امامزاده پیرافته قرار دارد كه از بناهای مذهب روستا به شمار می‏رود. بنای اولیه امامزاده در آتش‏سوزی از بین رفته و به جای آن بنای جدید ساخته شده است. این بنا شامل یك اتاق و یك ایوان است. سقف اتاق و ایوان با تیرهای چوبی پوشیده شده و بام آن گل‏اندود است. در كنار بقعه، درخت ون كهنسالی وجود دارد كه بدون آبیاری پابرجا مانده است.
در حوالی دهكده كندوله بقعه نور بخش واقع شده است كه محوطه اطراف آن به عنوان گورستان روستا مورد استفاده قرار می‏گیرد. بنای اصلی بقعه نوربخش شامل اتاقی است كه از سنگ، خشت و گل ساخته شده است. بقعه مزبور از آثار مذهبی روستای كندوله است.قلعه مروان بر بالای كوه لمه قه‏لا (سیه قلعه) در شمال شرقی كندوله، واقع شده و مصالح بكار رفته در آن از سنگ و ملاط گچ است. مردم كندوله معتقدند كه این قلعه محل پنهان شدن مروان خلیفه اموی بوده است. قلعه مروان از آثار تاریخی این روستاست. مردم روستای كندوله همانند تمام ایرانیان، در اعیاد بزرگ ملی و مذهبی به جشن و سرور می‏پردازند. برگزاری مراسم چهارشنبه سوری و عید نوروز از مهم‏ترین مراسم مردم این روستا است. تعزیه‏خوانی در ماه محرم و برگزاری مراسم عزاداری عاشورا، از مهم‏ترین آیین‏های مذهبی روستا به شمار می‏روند.
مهم‏ترین صنعت دستی و هنری مردم روستا، بافت انواع قالی با طرح‏های بومی (برگرفته از طرح‏های كردی) و طرح‏های غیربومی است و جنبه صادراتی دارند.
رایج‏ترین بازی‏های روستای كندوله عبارتند از قل قلان، كه نوعی بازی شبیه «لی لی» است و بازی پهلان، كه نوعی بازی سنگ‏پرانی با دست، به سوی هدف می‏باشد. از انواع دیگر بازی‏های مردم این روستا می‏توان به شال دوركی، اكل مكل، تران و ترنه بازی اشاره كرد.
در میان مردم روستای كندوله نیز مانند سایر نقاط كردنشین، موسیقی جایگاه ویژه‏ای دارد و در اكثر مراسم جشن و سرور، همراه با نواختن سازهای محلی، مردم به رقص و پایكوبی و خواندن ترانه‏های شاد می‏پردازند.
پوشاك زنان روستای كندوله شامل سربند، پیراهن بلند، كلنجه، قبا، جافی است و پوشاك مردان نیز از عرق‏چین، سربند، كرواسی فقیانه، كوله بال، قبا، شال، سلته، جافی، جوراب و گیوه تشكیل شده است.
از انواع غذاهای متداول در روستای كندوله می‏توان به دوغینه كه با بلغور گندم و دوغ ترش پخته می‏شود؛ آش شلغم كه با شلغم، آب انارو بلغور گندم تهیه می‏شود؛ آش ترش كه با حبوبات و سبزی‏های معطر و دوغ پخته می‏شود و همچنین به نوعی دلمه محلی اشاره كرد.
دسترسی: روستای كندوله از طریق شهرهای كرمانشاه، صحنه و كامیاران قابل دسترسی می‏باشد و جاده‏های منتهی به این روستا از شهرهای مزبور مناسب و آسفالت است.

روستاهای كندوله
به مرکزیت روستای کندوله مشتمل بر ۳۳ روستا، مزرعه و مکان به شرح زیر:
۱ – کندوله، ۲ – پشت‌پیرافته، ۳ – پریان، ۴ – شریف‌آباد، ۵ – بزه رود، ۶ – قلعه بزه رود، ۷ – کهریز، ۸ – چشمه غلام ویس، ۹ – حجت‌آباد، ۱۰ – تراز و بره، ۱۱- مله‌هانه، ۱۲ – تازه‌آباد، ۱۳ – امیرآباد، ۱۴ – کری‌زاغه، ۱۵ – سرچمن، ۱۶ – گرماب، ۱۷ – قروجنگ، ۱۸ – سیاه‌خانی، ۱۹ – چشمه آلوچه، ۲۰ – خلیل‌اله،۲۱ – علی‌آباد، ۲۲ – کرتویچ علیا، ۲۳ – کرتویچ سفلی، ۲۴ – ازناب علیا، ۲۵ – ازناب سفلی، ۲۶ – چشمه بیگلر، ۲۷ – چشمه قبنر، ۲۸ – کنک، ۲۹ -‌کرم‌بست، ۳۰ – اسلام‌آباد بزه‌رود، ۳۱ – مزرعه عثمان دره، ۳۲ – امامزاده سید جلال‌الدین،
امامزاده های کندوله
امامزاده پیرافته در روستای کندوله
امامزاده سلطان احمد( سلطان احمی) در اراضی روستای کندوله
امامزاده سید ابراهیم در روستای پریان
بنای امامزاده پیرافته (پیر یافته) یا امامزاده محمد حسین یکی از صدها بنای مذهبی استان کرمانشاه است که در روستای کندوله از بخش دینور شهرستان صحنه قرار دارد.بنای این امامزاده بر روی تپه بلندی به نام پیرافته که در نزدیکی روستای کندوله قرار دارد، واقع شده است بنای اصلی این امامزاده که دارای معماری خاصی بود در گذشته نه چندان دور بر اثر یک آتش سوزی از بین رفته بود و در سال ۱۳۵۱ بنای جدیدی توسط اهالی منطقه بر روی مرقد این امامزاده احداث شده است، ( گرچه پس از این تاریخ نیز چندین بار بنای این امامزاده توسط اهالی روستا تعمیر و مرمت شده است). این بنا دارای یک اتاق و یک ایوان است که در ورودی بقعه متبرکه امامزاده پیرافته در ایوان قرار دارد. همچنین سقف ایوان با تیرهای چوبی پوشیده شده و بام این بنای مذهبی استان کرمانشاه به سبک معماری خانه های روستا گل اندود شده است. در کنار بقعه، درخت ون کهنسالی وجود دارد که به گفته اهالی روستا سالیان سال است که بدون آبیاری پابرجا مانده است. این بقعه متبرکه در بین اهالی منطقه و به ویژه مردم روستای کندوله بخش دینور دارای احترام خاصی است.

طوایف كندوله
کندوله از طوایف معروف در منطقه ی کرمانشاهان است. کندوله دارای خاندان علمای محلی بوده است . اهالی کندوله پیرو مذهب اثنی عشری هستند و به گویش هورامی تکلم می کنند. از کندوله شاعران برجسته کردی سرا و فارسیگوی برخاسته که از آن جمله الماس خان کندوله ای شاعر بزرگ کرد، ملک بیستون و ملا رضا و مرحوم محمد باقر بانیانی شاعر خوش قریحه هستند. اهالی کندوله، بهلول از عقلای مجانین دوره ی عباسی را منسوب به این منطقه می دانند. در کندوله بیش از هزار و هشتصد قطعه باغ را در دل کوه با نهایت جدیت و تلاش به وجود آورده اند.
طایفه کندوله به تیره های متعدد تقسیم می شوند و در محل سکنی خود، سه محله ی اصلی ، محله بالا، محله وسط و محله پایین را تشکیل می دهند.
تیره های محله بالا و سران تیره ها: ۱- تیره چراغه (کدخدا کاکی)۲- تیره باقره( میرزا رجب خان) ۳- تیره رضا ویس( میرزاخان) ۴- تیره جهان ویس( کدخدا الله مراد) ۵- تیره شهباز بک (کامبارک) ۶- تیره زنگله (جانعلی) ۷- تیره حسینعلی وکیل باشی ۸- تیره کاصیدیم(محمد ولی) ۹- تیره داروغه (شاه کرم) ۱۰- تیره مشهدی حسین (ملک مهرخان)
تیره های محله وسط (سمایله): ۱- تیره شامبیاتی(محمدعلی خان کندوله ای)۲- تیره غلامعلی(میرزا سبز علی) ۳- تیره ملا صالح ۴- تیره صوفی محمد حسین ۵- تیره مخموله (محموده) ۶- تیره شرف الملک ۷- تیره استاد اسماعیل۸- تیره استاد قاسم ۹- تیره دوم (گیوه کش ها) ۱۰ تیره مؤمنه
تیره های محله پایین(واره): ۱- تیره مامه حسینعلی۲- تیره بابا ۳- تیره آخوندها ۴- تیره علی سلیمه ۵- تیره کاکا ۶- تیره باوکه ۷- تیره خره کلی ۸- تیره جماعت سیاه ۹- تیره عراقی ها ۱۰ تیره دراویش ۱۱- تیره ملازمان ۱۲- تیره محمد کرمانی۱۳ تیره فرهاد کندوله
( جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان ج ۱ ص۶۴۳)

تقدیم به دوستداران شعر و ادب
شعری به زبان كنیوله ای تقدیم به شما:
به شاران ماچان کنیوله شارن
دورش گولنو بینش گلزارن
باغوباغاتش صفای هنیش هن هرباغیش ماچی رازی هنیش
پیرافتش ماچی جه اسرو سرن سلطان احمدن خیلی سرورن
جه فصل زمسان هواش خیلی سردن جه تمام منطقه زوانش فردن
تقدیم به تمام ماچو زوانان ماچوت په نه، واچه ش په نه، واتش په نه ت، واچه م په نه
معنی شعر:
به شهرهه می گویند کندوله شهر است
دورو برش گل است و بین آن گلزار است
باغ و باغاتش صفای دیگری دارد
در هر باغی انگار رازی دیگر نهفته است
پیرافته را می گویی از هر سرس سرتر است
جایگاه سلطان احمد است که سر ور است
در فصل زمستان هوای بسیار سردی دارد
زبانش در تمام منطقه منحصر به فرداست
ماچو زبان:بسیاری از مورخین به هورام زبانان ماچو زبان نیز گفته اند
بهت مگم، بهش بگو، بهت گفت، بهم بگو.