شهر بُشرویه، مرکز شهرستان بشرویه واقع در استان خراسان جنوبی می‌باشد.
ویژگی‌های کلی
این شهر در موقعیت ۳۳ درجه شمالی و ۵۷ درجه شرقی، در شرق ایران و در غرب استان خراسان جنوبی و در لبه کویر واقع است. به دلیل این موقعیت جغرافیایی، آب وهوای این شهر گرم و کویری است. بشرویه به دلیل حفظ بافت سنتی زیبای خود و بادگیرهای زیبای آن به شهر بادگیرها در خراسان معروف بوده‌است. جمعیت شهر بشرویه در سال ۱۳۸۵، ۱۳,۷۷۸ نفر بوده‌است.
بشرویه از شهرهای تاریخی و قدیمی با عمری چند صد ساله است.بیشتر مردم این دیار به حرفه کشاورزی اشتغال دارند. کشاورزی مبتنی بر منابع زیرزمینی آب و زمین‌های مستعد این منطقه است و عمده محصولات به عمل آمده پنبه، جو، گندم و پسته می‌باشند که در این بین کشت و برداشت پسته اگرچه از قدیم انجام می‌شده، ولی به تازگی رونق ویژه‌ای گرفته‌است.
نام
کلمه «بُشرویه» مرکب از دو بخش «بُش» و «رویه» است و دلالت دارد بر منطقه‌ای که محل رویش «بُش» است و بُش در نظر اهالی و معمرین شهر، بوته‌ای خودرو از تیره گیاهان کم‌آب کویری و بیابانی بوده که برای ادامه حیات خود احتیاج به آب فراوانی نداشته و دراصطلاح مردم «ترخ» یا «درمنه» نامیده می‌شده‌است که در اصل «دِرِمنه» است.
نظامی در این باب گوید:
چون درمنه دِرَم ندارد هیچ باد در پیکرش نیارد پیچ
آثار تاریخی بشرویه
در بشرویه آثار تاریخی فراوانی وجود دارند که پیشینه تاریخی تعدادی از آنها به قبل از اسلام برمی‌گردد و خوشبختانه برخی از آنها هنوز به جا مانده‌اند. از ویژگی‌های بارز این ابنیه، تاریخ‌گذاری و وجود لوحی است که معمولاً پیشینه و سازنده آن را نشان می‌دهد و هیچ شک و تردیدی برای شناخت گذشته آن باقی نمی‌گذارد. این آثار عبارت‌اند از:
قلعه دختر: این قلعه بر بالای قله‌ای مخروطی شکل قرار گرفته‌است. درباره پیشینه تاریخی این قلعه نظراتی وجود دارد مبنی بر این که این بنا از دوره ساسانیان بر جای مانده و همچنین این که این قلعه در زمان فرقه اسماعیلیه بنا شده‌است.
آب‌انبار میان ده: این حوض اولین حوض ساخته شده در بشرویه است.این بنا دارای استحکام و زیبایی خاصی است که در ساخت آن صورت گرفته به طوری که با گذشت ۴۰۰ سال از ایجاد آن هنوز کوچک‌ترین تغییری در آن رخ نداده‌است.
حسینیه میان ده (حسینیه حاج علی اشرف): از دیگر مکان‌های مقدسی که در میان بشرویه ساخته شده، حسینیه‌ای است که مدور بنا گردیده و دارای دو ایوان است که به صورت قرینه و به سبک معماری هندی ساخته شده‌اند. دور تا دور این عمارت ایوان‌های کوچکی ساخته شده‌اند. این ساختمان دارای دو طبقه است. طبقه پایین ویژه مردان و طبقه بالا ویژه بانوان است. سازنده این بنا شخصی به نام حاج علی اشرف از اهالی ده خانیک واقع در غرب بشرویه بوده و زمان احداث آن، بر اساس شواهد، دوران حکومت افشاریه در خراسان بوده‌است.
مدرسه علمیه: این بنا که معروف به مدرسه طلاب علوم دینی نیز هست، در میان ده روبروی مسجد جامع میان ده و حسینیه حاج علی اشرف و در جهت غرب حوض انبار واقع شده و بنایی است که در ساخت آن به طور کامل خشت و گل به کار رفته‌است. دارای دو ایوان بزرگ در سمت شمال و جنوب است که ایوان شمالی جهت استفاده در فصل زمستان و ایوان جنوبی که از عمق و ارتفاع بیشتری برخوردار است جهت استفاده در فصل تابستان بنا شده‌اند.
مسجد جامع میان ده: این مسجد در گذشته‌های دور در زمان سلسله صفوی بنا شده و سبک معماری آن زمان را به خوبی نشان می‌دهد. این بنا به طور کامل از گل و آجر ساخته شده‌است. بنا دارای کاشی‌کاری نیست ولی در ایوانی بزرگ، آیاتی از قرآن مجید که به خط کوفی بسیار زیبا نوشته شده‌اند به چشم می‌خورد. سقف ایوان‌ها و شبستان مسجد کاملاً هلالی‌شکل است و در سردر ورودی آن، روی سنگ بزرگی اشعاری بیان‌کننده بر زمان ساخت بنا حک شده‌است.
امام زاده هوگند: در فاصله حدود ۱۲ کیلومتری غرب بشرویه و در دامنه کوه، ساختمانی زیارتی وجود دارد که به نام امام زاده محمد بن اصغر هوگند معروف و مشهور است. از سابقه و شخصیت مدفون در این محل هیچ اطلاع تاریخی در دست نیست و آن چه اهالی به آن اعتقاد دارند، این است که این جا محل دفن یکی از اولاد امام موسی کاظم (ع) است.
مسجد جامع رقه: این مسجد در سمت شرق دهستان رقه و در منطقه‌ای که اصطلاحاً به «پایین محله» مشهور است، قرار دارد. این مسجد در طول زمان آسیب‌های فراوانی دیده و در حال حاضر در حد دیواره‌های بیرونی مسجد و بقایای به جا مانده از سه ایوان شرقی، غربی و جنوبی است. سقف ایوان‌های غربی و جنوبی کاملاً تخریب شده و ایوان ضلع شرقی از بقیه کامل‌تر است.
از دیگر بناهای تاریخی بشرویه تپه کرند، رباط اصفاک و نیگنان، قدمگاه ساغند، زیارتگاه بی‌بی نجمه خاتون مجد و قلعه‌های نظامی و دفاعی بشرویه و بند ریز که در مجاورت قلعه دختر واقع شده می‌باشند.
منبع: سیری در ایران