شهر ماكو در گذشته یكی از قلاع محكم سرحدات ایران وعثمانی محسوب می‌شد. ازاین شهردر طول تاریخ به اسامی مختلفی یاد شده بنا به روایتی می‌گویند، اسم قدیم ماكو (شاوارشان) بود كه از كیارستان كه امروزه به نام سیاوش معروف است اخذ شده است.
اسم ماكورا ” آرتاز“، ” قلعه قبان“ و” روساومكی“(محل مرتفع گوسفند و آغل زمستانی) نیز می‌گفتند كه احتمالاً به علت خوبی مراتع از طرف ارامنه منطقه نامگذاری شده بود. شهرماكو علاوه بر آنكه از نظر ساختار فیزیكی شهر جالبی است، دارای آثار متعدد باستانی و تاریخی نیز می‌باشد.
مراكزتاریخی وباستانی
كاخ باغچه جوق
كاخ باغچه جوق ساختمانی مجلل وبنایی تاریخی است. این كاخ در اواخر دوره قاجاریه، به دستور اقبال السلطنه ماكویی كه یكی از سرداران مظفر الدین شاه بود، ساخته شده است. این كاخ تاثیر شگرفی از سبك معماری روسیه پذیرفته است.
عمارت كلاه فرنگی ماكو
ساختمان بنا به اواخر دوره قاجاریه مربوط می شود و تاكنون هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است.
ساختمان شهربانی ماكو
تاریخ احداث این بنا، با توجه به كتیبه موجود در تالار آئینه، محرم سال ۱۳۲۰ هجری قمری می باشد.
قلعه سیاه
این قلعه یك كاخ پادشاهی اورارتویی بوده كه در قرن های هشتم وهفتم قبل از میلاد به منظور دفاع یا حمله و با استفاده از عوامل طبیعی زمین ساخته شده است.
قلعه راوز
قلعه راوز در جنوب غربی ماكو واقع شده و به شكل محلی مسكونی است كه ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح‌ایجاد شده است.
شهر اورارتویی بام فرهاد
اخیرا آثار یك شهر تاریخی مربوط به هزاره اول پیش از میلاد در شهرستان ماكو كشف شده است كه در مكانی موسوم به بام فرهاد در ارتفاعات مجاور روستای سنگر در ۷ كیلومتری شمال شهر ماكو قرار دارد.این شهر به اقوام اورارتو تعلق داشته و فاقد استحكامات دفاعی بوده است.
در این شهر یك معبد سنگی متعلق به خدای خالدی (خدای جنگ اورارتوها) واقع است. كشف دیوار شهر و معبد سنگی دیگر در محلی موسوم به (كور اوغلی قلعه سی) ازیافته های مهم این منطقه است.بر اساس مطالعات صورت گرفته، شهر در زمان آبادانی حدود ۲۰ هكتار وسعت داشته است.
منبع: سیری در ایران