آدرس بنا: میدان عالی قاپو – محله ملاهادی

قدمت : قاجار

عرصه: ۲۰/۱۳۲۰

اعیان: ۸/۱۱۷۲ مترمربع

موقعیت جغرافیایی شهرستان اردبیل

شهرستان اردبیل مرکز استان اردبیل می باشد که از شمال به شهرستان مشگین شهر، از شرق به شهرستان نمین، از جنوب شهر کوثر، از جنوب غربی به شهرستان میانه و از غرب به شهرستان نیز محدود می گردد.

آب و هوای اردبیل سرد و خشک بوده، بیشترین درجه حرارت در تابستان ها به ۳۵ درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان به ۲۵ درجه زیر صفر می رسد.

میزان باران سالیانه این شهر به طور متوسط در حدود ۳۸۰ میلیمتر می باشد.

موقعیت فعلی اثر:

این حمام تاریخی در محله قدیمی ملاهادی و در کوچه ملاهادی واقع است.

تاریخچه بنا

این حمام همانند اکثر حمام های قدیمی اردبیل متعلق به دور قاجار است. این حمام را به خاطر اینکه در محله ملاهادی قرار گرفته ملاهادی نام نهاده اند.

سوابق پژوهشی اثر (شناسایی، بررسی گمانه زنی، حفاری، …)

شناسایی، تهیه پروژه آسیب شناسی و مدارک ثبتی و مستندسازی اقداماتی است که در مورد این اثر انجام گرفته و یا در حال انجام می باشد.

نوع و توضیحات مالکیت اثر:

مالکیت اثر شخصی و وقفی است و هم اکنون جهت مرمت در اختیار میراث فرهنگی اردبیل می باشد.

اقدامات انجام شده در مورد حریم اثر (حریم پیشنهادی):

بنای این حمام در خارج از بافت تاریخی قرار گرفته و اقدامات تعیین حریم در خصوص آن انجام گرفته است.

ویژگی اثر:

این حمام یکی از حمامهای تاریخی اردبیل است که در محله قدیمی ملاهادی و در کوچه ملاهادی واقع است. حمام از دو بخش مجزای زنانه و مردانه تشکیل شده است و دو حمام بوسیله فضای ارتباطی بین آنها به همدیگر راه دارند، که در این قسمت فضاهای الحاقی از جمله دوشهای انفرادی به صورت نیمه ساخت قرار دارد که به بهره برداری نرسیده اند.

قسمت مردانه:

اولین فضایی که در این قسمت می بینیم هشتی ورودی است که ۳۰/۱ متر پایین تر از سطح معبر خیابان قرار گرفته، بعد از هشتی وارد فضایی می شویم که از نظر هندسی به شکل هشت ضلعی نامنتظم می باشد و سربینه نام دارد. در این فضا سکوهایی جهت تعویض لباس مشتریان مشاهده می شود. راهروی پیچ در پیچی به نام میاندر، سربینه را به بخش گرمخانه ارتباط می دهد. سرویس بهداشتی نیز در گوشه سمت راست آن واقع شده است. بخش گرمخانه به صورت فضایی هشت ضلعی با پوشش گنبد از نوع عرقچین، نورگیر سقفی و چهار نورگیر در بدنه گنبد می باشد که بوسیله کاربندی های زیبایی تزئین شده، همچنین آثار نقاشی در گنبد دیده می شود. در قسمت انتهایی گرمخانه فضای آتشخانه یا آتشدان قرار گرفته که راه ورودی آن مسدود است. در انتهای سمت چپ گرمخانه فضای مربع شکلی قرار گرفته که راه ورودی آن مسدود است. در انتهای سمت چپ گرمخانه فضای مربع شکلی قرار گرفته که دو حوضچه کوچک (آب گرم و سرد) در آنجا واقع شده و دوشهای انفرادی که گویا جزء الحاقات بعدی حمام در قسمت زنانه نیز عیناً فضاها تکرار می شود.

مشخصات اثر:

تپه

بنا (تزئینات – نوع مصالح):

تزئینات حمام شامل رسمی بندی در قسمت سربینه و کاربندی در قسمت گرمخانه هر دو حمام مردانه و زنانه می باشد که این کاربندی علاوه بر نقش تزئینی، نقش سازه ای را نیز در بنا بر عهده دارند.

گنبد سربینه و گرمخانه در هر دو بخش حمام عرقچین می باشد. در قسمت سربینه هر دو حمام نقاشی ها و تزئیناتی در قسمت داخلی گنبدها دیده می شود.

پی بنا سنگی با ملات شفته آهک و بدنه بنا آجری با ملات آهکی می باشد. پوشش بنا به صورت گنبد می باشد و الحاقاتی از جمله دوشهای انفرادی در داخل حمام دیده می شود.

نوع بهره برداری اثر (قبلی، فعلی، پیشنهادی):

بخش زنانه حمام چند سال پیش تعطیل شده و به صورت متروکه درآمده است و بخش مردانه آن هم تا اواسط سال ۱۳۸۳ مورد استفاده قرار می گرفتکه فعلاً این قسمت نیز تعطیل شده و کل حمام فعلاً هیچ گونه کاربردی ندارد.

۱۱- توضیح دخل و تصرفات انجام شده و مشهور در اثر:

در قسمت پشت گرمخانه در هر دو بخش زنانه و مردانه دوشهای انفرادی دیده می شود که از لحاظ تاریخ و سبک ساخت مطابقتی با کالبد کلی حمام ندارد. فضاهایی مابین دو بخش زنانه و مردانه مشاهده می شود که توسط صاحب قبلی حمام بازسازی شده و به صورت نیمه تمام رها شده، ضلع جنوبی حمام در طرف کوچه ملاهادی تماماً مغازه است که مالکیت آنها به صورت سرقفلی در اختیار کسبه محله می باشد.

توضیح تعمیرات گذشته بنا:

یکسری اقدامات جنبی از جمله احداث فضاهای نوساز در قسمت هایی از بنا به صورت نیمه کاره توسط مالک قبلی بنا مشاهده می شود.

شرح وضعیت موجود، خطر پذیری و آسیب های وارده،

رطوبت نزولی در اثر عوامل جوی و رطوبت صعودی از کف و نیز روئیدن ریشه گیاهانی از جمله مگنولیافیتا و همچنین با توجه به نوع سازه این بنا که قسمت عمده آن خاک است، باعث وارد شدن آسیب های عمده سازه ای از جمله سقوط و تخریب گنبد در بخش زنانه، پوسته کردن نقاشی های روی گنبد بخش سربینه و … شده است