گهواره دید شیراز در قلۀ کوه شرقی دروازه قرآن درست رو به روی تکیه مشرقی چارتاقی گنبددار با طول و عرض ۴×۴ متر قرار دارد که به گهواره دید شیراز مشهور است. این بنا توسط عضدالدوله دیلمی ساخته شده است. او پس از ساخت دروازه قرآن، این چارتاقی را بر روی قله کوه ساخت تا جایگاه دیده‌بانان و سربازان برای نگهبانی شاهراه ورودی شهر شیراز باشد.
می‌توان گفت گهواره دید شیراز، برج دیده‌‌بانی و خبر رسانی بوده است که به وسیلۀ آن نشانه‌ها و اخبار مهم را به دیگر نقاط می‌رسانده‌اند. برای فرستادن پیام‌‌های فوری و مهم از تابش نور آیینه، راه انداختن دود، به کار بردن بوق و شیپور استفاده می‌کردند و در شب‌ها نیز با روشن کردن آتش، برج‌‌های بعدی را خبر می‌کردند و به این ترتیب برج به برج خبرها به دوردست می‌‌رسید.
هم اکنون اطراف این مکان درختکاری شده و یکی از گردشگاه‌‌های شیراز است. برای رفتن به آنجا باید از بوستان کوهپایه که در دامن کوه چهل مقام قرار گرفته، گذشت و سپس در سینه کش کوه از طریق پلکان سیمانی به آنجا رفت. از گهواره دید، تمام شهر شیراز قابل مشاهده است.
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که در قدیم برای محافظت و کنترل عبور و مرور از دروازه های شهر شیراز چه میکردند؟
گهواره دید یا گنبد عضد در قدیم به همین منظور ساخته شده است.

معرفی گهواره دید
گهواره دید توسط عضد الدوله دیلمی (۳۳۷-۳۷۲ه.ق) به جهت تسلط بر معبر ورودی شهر، برای حفاظت از شهر و دیده بانی نگهبانان و نیز روشن کردن آتش و علامت دادن در دوران گذشته، از سنگ تراش نخورده و ساروج ساخته شد.
در چهار ضلع این طاق، چهار درگاه وجود دارد، هر ضلع آن دارای ۴ متر عرض و ۴ متر طول و ۳ متر ارتفاع است. ارتفاع گنبد نیز سه متر و نیم می باشد. بنای کلی گهواره دید، برگرفته شده از چهارطاقیهای دوره ساسانی است. وی هنگام ساخت دروازه قرآن، این چهار طاق را نیز بر فراز کوه مشرف به تنگه ساخت تا جایگاه دیده‌بانان و سربازانی باشد که بر رفت و آمد کاروان‌ها و شاهراه ورودی شمال شهر نظارت داشته باشند.
چطور به گهواره دید برویم؟
برای رفتن به آنجا باید از بوستان کوهپایه که در دامن کوه چهل مقام قرار گرفته، گذشت و سپس در سینه کش کوه از طریق پلکان سیمانی که توسط شهرداری شیراز ساخته شده به آنجا رفت.
هم اکنون، در کوهپایه کوه چهل مقام از جانب شهرداری شیراز بوستان کوهپایه احداث شده است و حد فاصل بوستان تا گنبد عضد نیز پلکانی جهت سهولت رفت و آمد، ساخته شده است. این بنا پس از انقلاب اسلامی مرمت شد و در تاریخ ۵/۱۰/۱۳۵۲ با شماره ۹۶۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
گهواره دید یا گنبد عضد بر فراز کوه چهل مقام شیراز، در دره تنگ قرآن بر فراز کوه جانب شرقی آن، مشرف به تنگ الله اکبر و در مقابل آرامگاه خواجوی کرمانی، چهار طاقی با چهار ستون وجود دارد که بر فراز آن گنبدی مخروطی شکل وجود دارد و برخی آن را گهواره دید و یا گهواره دیو می خوانند. این بنا توسط عضد الدوله دیلمی (۳۳۷-۳۷۲ه.ق) به جهت تسلط بر معبر ورودی شهر، برای حفاظت از شهر و دیده بانی نگهبانان و نیز روشن کردن آتش و علامت دادن در دوران گذشته، از سنگ تراش نخورده و ساروج ساخته شد. در چهار ضلع این طاق، چهار درگاه وجود دارد، هر ضلع آن دارای ۴ متر عرض و ۴ متر طول و ۳ متر ارتفاع است. ارتفاع گنبد نیز سه متر و نیم می باشد. بنای کلی این گهواره، برگرفته شده از چهارطاقیهای دوره ساسانی است. هم اکنون، در کوهپایه کوه چهل مقام از جانب شهرداری شیراز بوستان کوهپایه احداث شده است و حد فاصل بوستان تا گنبد عضد نیز پلکانی جهت سهولت رفت و آمد، ساخته شده است. این بنا پس از انقلاب اسلامی مرمت شد و در تاریخ ۵/۱۰/۱۳۵۲ با شماره ۹۶۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.