روستای شاه شهیدان… بر بلندای دیلمان
روستای شاه شهیدان در فاصله ۲۰ کیلومتری مرکز بخش خورگام (بره سر) و ۶۰کیلومتری مرکز شهرستان رودبار واقع شده است. این روستا از شمال و شرق به بخش دیلمان، از جنوب به مراتع سرسبز و از غرب به صخره بلند و زیبای اسپهبدان ختم می‌شود. گویش مردمان روستا گالشی است و بر اساس آخرین داده‌های آماری روستای شاه شهیدان دارای ۳۰ خانوار و جمعیتی در حدود ۱۱۷ نفر است که این جمعیت در بهار و تابستان افزایش قابل‌توجهی دارد. اکثر مردم روستای شاه شهیدان به دامداری مشغول هستند. آب‌وهوای روستای شاه شهیدان کوهستانی است به‌نحوی‌که دارای زمستان‌های سرد و برفی بوده و در بهار و تابستان از هوای خنک و معتدل برخوردار است.

جاذبه‌های طبیعی:
با توجه به ارتفاع نسبتا زیاد شاه شهیدان، با ورود به این روستا مناظر زیبا و بی‌بدیلی از دیلمان و جلگه گیلان در معرض دید قرار می‌گیرد. صخره بلند اسپهبدان: این صخره با چشم‌انداز زیبا و منحصربه‌فرد در ضلع غربی روستا قرار دارد. با صعود به بالای این صخره تمام مناطق جلگه‌ای گیلان مشاهده می‌شود. شاه شهیدان همچنین یکی از مسیرهای صعود به قله درفک به ارتفاع ۲۷۳۰ متر است. این مسیر با ترکیبی از کوه، مراتع سرسبز و جنگل‌‌های پوشیده از درخت یکی از مسیرهای جذاب برای کوهنوردان جهت صعود به قله درفک محسوب می‌شود.

جاذبه‌های مذهبی:
بقعه متبرکه شاه شهیدان، مزار مطهر امام زادگان محمد و هادی (ع) در این روستای زیبای کوهستانی واقع است. بر اساس باورها و اعتقادات مذهبی، هرساله در نیمه تابستان مراسم سنتی و مذهبی “علم واچینی” با حضور ده‌ها هزار از علاقه‌مندان و زوار در پیرامون امامزاده و باشکوه بی‌نظیری برگزار می‌گردد. بر اساس روایات و تحقیقات مردم‌شناسی، مراسم علم واچینی از قدیم‌الایام و زمانی که مردمان روستا به‌صورت ییلاق از محل استفاده می‌نمودند انجام می‌شده است. بدین‌صورت که در زمان عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در ماه محرم -در فصول سرد سال که امکان حضور در جوار امامزاده و عزاداری جهت سرور و سالار شهیدان امکان‌پذیر نبوده- مردمان روستا به‌صورت آیینی در زمان حضورشان در روستا در فصل گرما، مراسم علم بندی و عزاداری و علم واچینی را برگزار می‌کردند. این مراسم مذهبی تا به امروز ادامه داشته و هم‌اکنون نیز هر ساله در همان ایام باشکوه خاصی برگزار می‌گردد.

صنایع دستی:
صنایع دستی همواره جزء جدایی‌ناپذیر شاه شهیدان بوده به‌نحوی‌که هم‌اکنون نیز در روستا شولا بافی و نمدمالی کاملاً رونق داشته و استادکاران زبردست در روستا در کنار سایر کارهای روزمره به تولید صنایع دستی مشغول هستند.

راه‌های دسترسی:
۱- مسیر رستم آباد، دفراز، پس طالکو، گلنگش به شاه شهیدان
۲- مسیر بره سر، گوفل، سی‌بن، گلنگش، شاه شهیدان
۳- مسیر سیاهکل، دیلمان، آسیابر، شاه شهیدان (مسیر اصلی)
در بین مسیرهای فوق مسیر شماره ۳ (از مسیر سیاهکل) بهترین و ایمن‌ترین مسیر دسترسی به شاه شهیدان است. در این مسیر پس از پشت سر گذاشتن محل‌ها و روستاهایی ازجمله: لونک، اسپیلی، دیلمان و آسیابر درنهایت به شاه شهیدان می‌رسید. از سیاهکل تا شاه شهیدان ۶۸ کیلومتر جاده کوهستانی است که حدود ۱.۵ ساعت زمان می‌برد. ۷ کیلومتر آخر این مسیر، جاده خاکی است. (به تاریخ بازدید ما: پاییز سال ۹۱). مسیر شماره ۱ (از رستم آباد) یک جاده کوهستانی بسیار زیبا اما با کیفیت پایین و پردست‌انداز است. طول تقریبی این جاده ۵۰ کیلومتر است که حدود ۵ کیلومتر آن خاکی است. عبور از این جاده ترجیحاً با ماشین‌های شاسی‌بلند، مینی‌بوس و ازاین‌دست پیشنهاد می‌شود.