ابراهیم خان ظهیرالدوله از ۱۲۱۶ تا ۱۲۴۰ هجری قمری در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار حاکم کرمان بوده است. ابراهیم خان که از خویشاوندان نزدیک شاه قاجار بوده در دوران فرمان روایی در کرمان مبادرت به ایجاد یک سری بناهای بسیار ارزنده در مرکز شهر و جنب مجموعه گنجعلیخان نموده است که امروز این بناها یکی از چند مجموعه تاریخی کرمان را تسکیل می‌دهد این مجموعه عبارت است از بازار حمام آب انبار مدرسه و … مجموعه ابراهیم خان تا حدود زیادی از فضاهای معماری صفوی الهام گرفته و اکنون یکی از مجموعه‌های با ارزش و زیبای آثار تاریخی کرمان است. ظهیرالدوله به هنگام در گذشت ۲۱ دختر و ۲۰ پسر از خود برجای گذاشت. یکی از فرزندان او عباسقلی‌خان بود که جانشین پدر در کرمان گردید. فرزند دیگر او رستم‌خان با گوهر خانم دختر فتحعلی شاه ازدواج کرد. مشهورترین فرزند او حاج محمدکریم‌خان کرمانی است که از شاگردان شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی بود و بعدها از پیشوایان برجستة شیخیه گردید.

مجموعه ابراهیم خان مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در شهر کرمان است. این مجموعه در ضلع شمالی مجموعه گنجعلیخان و در جوار میدان گنجعلیخان واقع گردیده است. بانی آن ابراهیم خان ظهیرالدوله حاکم کرمان در زمان فتح علیشاه قاجار است و در سال ۱۲۳۱ ه.ق. بنا شده است. مجموعه شامل: مدرسه، حمام، آب انبار و بازار است. مساحت مجموعه قریب ۴۵۰۰ مترمربع است.

معماری این مجموعه با الهام از معماری عصر صفویه بنا شده و یکی از مجموعه هایی است که کاشی خشتی هفت رنگ عنصر تزئینی غالب در آن می‌باشد.

آثار تاریخی ابراهیم خان در واقع مجموعه ای شامبل بازار ، حمام ، مدرسه و آب انبار می باشد

حمام ابراهیم خان

این حمام مانند سایر حمام های سنتی ایران پایین تر از سطح زمین بنا شده است كه این امر در حفظ گرمای داخل حمام و همچنین آبرسانی آن مؤثر بوده است . سر در حمام كه در ضلع جنوبی قیصریه ابراهیم خان واقع شده است ، دارای تزیینات كاشیكاری از نوع خشتی هفت رنگ و طاق آن مقرنسكاری است . از طریق راهروی زاویه دار به بخش رختكن حمام وارد می شویم . این فضا دارای گنبد مركزی و ایوان های جانبی می باشد . در مركز آن حوض آبی قرار دارد كه علاوه بر زیبایی فضا در انعكاس نور به داخل رختكن تاثیر بسزایی دارد .

تمامی سقف ها بر ستون هایی سنگی استوار شده اند و تزیینات كاربندی زینت بخش آنها می باشد و پس از گذر از راهروی طولانی و زاویه دار به گرمخانه راه می یابیم . اصولاً شكل راهروها در محرمیت و حفظ فضای داخلی از دید مستقیم و جلوگیری از خروج هوای گرم مؤثر بوده است . سقف رختكن نسبتاً كوتاه و بر ستون های سنگی استوار شده است . در این فضا بخشی جهت اعیان و اشراف نیز وجود دارد . خزینه و چال حوض از دیگر عناصر گرمخانه می باشد . تزیینات گرمخانه حجاری های زیبا و كاشی های خشتی هفت رنگ می باشد و نور آن از طریق سقف ها تامین می شود . استفاده از الگو های قرینه و تزیینات منحصر به فرد سقف رختكن از ویژگی های این اثر می باشد . حمام ابراهیم خان از حمام های معتبر شهر محسوب می شده است . نکته جالب توجه اینکه برخلاف سایر حمام های سنتی کرمان این حمام هنوز هم جهت استحمام مورد استفاده قرار می گیرد و خوشبختانه تا کنون به سفره خانه و یا چایخانه مبدل نگردیده است

مدرسه ابراهیم خان

از دیگر بناهایی كه از دوران حكومت ابراهیم خان ظهیر الدوله و از زمان قاجار بر جای مانده ، مدرسه ابراهیم خان است . ساختمان این مدرسه یكی از زیباترین بناهای عصر قاجاریه در شهر كرمان است .

نقشه بنا از نوع چهار ایوانی و حجره ها پیرامون حیاط شكل گرفته اند . با استناد به كتیبه موجود در ضلع غربی مدرسه ، استاد اسماعیل قصاع سازنده آن بوده است . درانتهای ایوان قبله ، محراب زیبایی از كاشی هفت رنگ وجود دارد تمامی بخش های مدرسه عناصر تزیینی مانند گچ بری ، كشته بری ، مقرنسكاری و كاربندی دیده می شود . سر در ورودی در ضلع غربی قیصریه ابراهیم خان واقع شده و دارای طاق بندی ، تزیینات كاشی و حجاری بر سنگ یكپارچه است و بر بام سر در جایگاه ساعت قرار دارد كه در سال های بعد به مجموعه افزوده شده است . در ضلع جنوبی مدرسه خانه مدرس قرار گرفته است . این فضا دارای در های ارسی با شیشه رنگی می باشد وتمامی نماهای آن كاشیكاری شده است . بلندترین بادگیر موجود شهر در این مكان قرار دارد كه نزدیك به شانزده متر ارتفاع دارد . مدرسه مذكور را الهام از معماری عصر صفویه بنا شده است

بازار ابراهیم خان

این بازار در ضلع شرقی مدرسه و حمام قرار دارد و به نام قیصریه زرگری شهرت دارد . كاربری آن از گذشته تا به امروز حفظ شده است .

معماری و تناسبات آن با الهام از معماری عصر صفویه می باشد . تمامی سقف ها دارای كاربندی می باشند . طول این بازارچه قریب یکصد متر است كه در حد فاصل آن فضای بازار قیصریه تعبیه شده و ورودی مدرسه ، حمام ، آب انبار از طریق آن می باشد . استفاده صحیح از فضای این بازار باعث شده كه تا حدودی زیبایی های آن حفظ شود و دخل و تصرفات كمتر در آن صورت گرفته است .

آب انبار

آب انبار ابراهیم خان در ضلع شمالی قیصریه واقع شده است و در عصر خویش یكی از آب انبارهای معتبر شهر كرمان بوده كه آب بخشی از شهر قدیم كرمان را تأمین می نموده است . كمبود ریزشهای جوی و نزولات آسمانی و فقدان آب های سطحی جاری ،‌ در بسیاری از شهرهای حاشیه كویر به ویژه شهر كرمان ، ضرورت ذخیره آب را برای مواقع كم آبی ایجاب می كرده است تا مخازنی ساخته شود و آبی گوارا برای مصارف شرب و… فراهم كند . تأمین آب اكثر آب انبارها عمدتاً از طریق قنات ها بوده است . آب انبار از جمله بناهای عام المنفعه بوده است كه در كنار سایر عناصر شهری مورد استفاده عموم قرار می گرفته است .

طاق سر در آب انبار ابراهیم خان دارای مقرنسكاری است و كتیبه ای از كاشی خشتی زینت بخش آن می باشد . این سر در با دهلیزی مسقف و پله كانی سنگی به پا آب راه دارد و مخزن آن در عمق زمین بنا شده است