کاخ های سلطنتی تهران گوشه ای از جاذبه های گردشگری و تاریخی تهران است . میراثی که از پادشاهان قاجاری به بعد برجای مانده است . برخی از کاخ های قاجاری تهران در دوره‌های بعد به فضاهای آن‌ها اضافه شد و مرمت‌هایی در آن‌ها صورت گرفت و مورد استفاده قرار گرفتند. برخی از کاخهای دیدنی تهران نیز ویران شدند و به جای آن‌ها کاخهای جدیدی در دوره پهلوی از نو ساخته شد تا شکوه این حاکمیت بیشتر در چشم دنیا دیده شود. کاخ‌هایی که از دوره قاجار برجای مانده است نسبت به ساخته های دوره پهلوی ساده‌تر هستند. به این دلیل که ایران دوره پهلوی سعی در بازگشت شکوه حکومت‌های باستانی را داشت و با کشورهای خارجی بیشتری نسبت به عصر حاکمیت قجر روابط سیاسی داشت، به این منظور کاخهای مورد استفاده عصر خود را هر چه باشکوه‌تر در چشم سیاستمداران دنیا، نشان می‌داد.در این مطلب سعی داریم به معرفی ۱۰ کاخ سلطنتی و دیدنی تهران بپردازیم :
۱-کاخ گلستان
از جاذبه های گردشگری تهران کاخهای تهران است که مجموعه کاخ موزه گلستان ، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهنترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران می باشد. کاخ موزه گلستان روزگاری همانند نگینی در میان این ارگ می درخشید . سابقه تاریخی ارگ سلطنتی که محدوده مکانی تاریخی آن را در شمال خیابان و میدان امام خمینی (سپه) در سمت غرب خیابان خیام ،در شرق خیابان ناصر خسرو و در جنوب خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ تشکیل می دهد، به روزگار صفویه باز می گردد .شاه طهماسب اول صفوی (۹۳۰-۹۸۴) نخستین پادشاهی بود که در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به طول یک فرسخ به دور قصبه تهران احداث شود. پس از او شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار طهماسبی چهار باغ و چنارستانی احداث نمود که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساخته، ارگ نامیدند .
۲-کاخ سعدآباد
مجموعه کاخ موزه سعدآباد در پهنه پر طراوت كوهپایه های توچال و دره سرسبز دربند, بخش دل انگیزی از شمال شهر تهران واقع شده که یك میلیون و صد هزارمترمربع وسعت دارد.سعدآباد كه از شمال با كوههای البرز,از مشرق با گلابدره, از مغرب با ولنجك و از جنوب با تجریش همسایگی دارد, در زمان قاجار, محل استقرار و سكونت تابستانی شاهان این سلسله بوده است.پس از كودتای ۱۲۹۹, در وسعتی تازه و الحاق باغ های مختلف, به اقامتگاه تابستانی رضاخان اختصاص یافته,كاخ و كوشك هایی به مناسبت و ضرورت های گوناگون در جای جای این پهنهء برتافته از درختان كهن و سپیدار و سرو, به فاصله ای از بازمانده بناهای قاجار سر برآورده كه طی سالیان به چهارده كاخ كوچك و بزرگ, هركدام به سبك و شیوه ای در معماری رسیده است.
۳-کاخ صاحبقرانیه
كاخ صاحبقرانیه در منطقه نیاوران بی‌شك یكی از زیباترین آثار تاریخی تهران است. حوادث مهم و تصمیمات سرنوشت‌سازی كه در پشت دیوارهای مستحكم این قصر صدوپنجاه ساله تهران رخ داده، توانسته است مسیر تاریخ معاصر را تغییر دهد.دهکده نیاوران همواره یکی از بخش های ییلاقی شهر تهران بوده است. این منطقه در دوره قاجار نیز مورد توجه شاهان و دولتمردان قرار گرفت. ناصرالدین شاه در سال ۱۲۶۷هـ.ق حاج علیخان حاجب الدوله را مامورِ ساختِ عمارت صاحبقرانیه در باغ نیاوران کرد.
۴- کاخ نیاوران
کاخ موزه نیاوران در باغ بزرگی به مساحت حدود ۱۱ هکتار در شمال تهران قرار دارد که از زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار می باشد. بناهای این مجموعه متعلق به دوره های قاجار و پهلوی می باشد.اکنون محوطه کاخ شامل کاخ اختصاصی نیاوران و موزه پارچه و لباس های سلطنتی، کاخ صاحبقرانیه و موزه حوضخانه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران، باغ کتیبه ها و گلخانه ها می باشد.
۵-کاخ شهربانی
کاخ شهربانی ساختمانی است که در میدان مشق (باغ ملی) در مرکز شهر تهران برای اداره شهربانی تهران ساخته شد. بنای کاخ شهربانی در در سال ۱۳۱۵ خورشیدی ساخته شد.در ساخت بنای عمارت شهربانی تهران، تاثیر سبک معماری نئوکلاسیک اروپایی به چشم می خورد. ورود این سبک به ایران مربوط به عصر صنعت و شروع حکومت رضاشاهی است. سبک معماری نئوکلاسیک را معمارانی چون آندره گدار و نیشر، در ایران رواج دادند و معماران ایرانی نیز در ساخت و سازهای سال های ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۸ متاثر از این سبک به فعالیت های هنری خود پرداختند، که عمارت شهربانی، یکی از بناهای ارزشمند باقی مانده از آن دوره است.
۶-کاخ فرح آباد
کاخ فرح آباد یا قصر فیروزه در تهران، انتهای خیابان پیروزی واقع شده است.این کاخ مربوط به دوره قاجار در دوشان‌تپه به دستور مظفرالدین شاه قاجار ساخته شد.کاخ سلطنتی فرح‌آباد در سال ۱۲۸۱ خورشیدی در دهکده فرح‌آباد، در شرق تهران آغاز شد و پس از دوسال به پایان رسید.قصر فیروزه با الگو گرفتن از طرح كاخ تروكادرو پاریس، به شكل نیم دایره و با چند ردیف ایوان‌های روباز دورتا دور ساختمان ساخته شد. گنبدی فیروزه‌ای بر سقف کاخ قرار گرفته است.باغ و کاخ فرح آباد در اصل از سه محوطه مختلف تشکیل شده است. محوطه اول، محل سکونت مستخدمان قصر و یک اصطبل آجری، محوطه دوم، باغ کوچک و محوطه سوم نیز باغ و استخر بسیار بزرگی بوده است.
۷-کاخ مظفری
کاخ مظفری تهران ، از جمله جاذبه‌های تاریخی این شهر بوده که در محله‌ای نام‌آشنا به نام دارآباد قرار دارد. این کاخ زیبا، در دو طبقه و با الهام از سبک معماری فرانسوی ساخته شده است. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که این عمارت، تنها کاخ قاجاری با سقفی بیضی است. گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌های مشرف به آبنمای قرار گرفته در وسط حیاط، در نوع خود بی‌نظیر می‌باشند. همچنین، آبنمای آبی رنگ بسیار زیبایی به شکل کلاه خود جنگی در مقابل در ورودی ساختمان نظر شما را به خود جلب می‌کند.
۸-کاخ دادگستری
کاخ دادگستری، بنای تاریخی و اصلی دادگستری در ایران است که در تهران، خیابان خیام قرار دارد.ساخت کاخ دادگستری در زمان صدرالاشراف، دومین رییس عدلیه زمان پهلوی به مناقصه گذاشته شد و به شرکت اشکودا از چکسلواکی واگذار گردید.ساخت بنای کاخ دادگستری در سال ۱۳۱۷ خورشیدی آغاز شد اما پس از دو سال به دلیل جنگ جهانی دوم متوقف گردید. این بنا در نهایت در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با حضور قوام السطنه افتتاح شد.بنای کاخ دادگستری در سبک معماری نوکلاسیک و توسط گابریل گورکیان، معمار سرشناس ارمنی، طراحی شده است.
۹-کاخ بهارستان
کاخ بهارستان یا عمارت مجلس شورای ملی در تهران میدان بهارستان واقع است. کاخ بهارستان از نظر معماری مظهر سبک معماری محکم و استوار با ترکیبی از سنت و تجدد در ارگ حکومتی تهران بوده است. میرزا حسین‌خان سپهسالار قزوینی در سال ۱۲۸۹ قمری تصمیم به ساخت عمارت‌های بزرگ از جمله کاخ بهارستان در اراضی بهارستان گرفت. وی به فکر تغییر سیمای شهر تهران بود. مهمترین این ساختمان ها، عمارت بهارستان یا کاخ بهارستان محل زندگی سپهسالار بود.
۱۰-کاخ ثابت پاسال
بزرگترین خانه تاریخی تهران «کاخ ورسای ایران» یا همان «کاخ ثابت پاسال» است که قدمت آن به دوره پهلوی باز می گردد. معماری این خانه از قصر «لو پتی تریانون» در ورسای فرانسه الگو گرفته شده است.این خانه به واسطه وسعت ۱۱ هزار و ۵۴۳ متر مربعی‌اش «گران‌ترین و بزرگترین خانه شهر تهران» لقب گرفته است؛ آن‌هم در یکی از گران‌ترین نقاط شهر تهران در خیابان جردن.کاخ «ثابت پاسال» در دوره‌ی پهلوی ساخته شد و گفته می‌شود با دوران نخست‌وزیری هویدا هم‌رده است.
منبع: سیری در ایران