حمام کدخدا مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان خیام، بازار عباس‌آباد، کوچه کدخدا، پ ۴۱ واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۲۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.نمونه‌های بسیار اندکی از دوره های اولیه شکل گیر شهر تهران به شمار آمده است که حمام کدخدا یکی از آنها است. حمام کدخدا از جمله نمونه‌های نادر به جای مانده از دوره قاجاریه در بازار تهران است که به لحاظ سلامت و پایداری اجزا و عناصر معماری کم نظیر است .
در متون و اسنادی که در ارتباط با آثار تاریخی تهران وجود دارد نشانی بنای حمام کدخدا یافت نشد و از بانی و سازنده آن نیز سخنی به میان نرفته است و در مقایسه‌ با سایر بناهایی که روی نقشه با نام مشخص شده از اهمیت کمتری برخوردار بوده است. ساخت حمام کدخدا اواخر دوره قاجاریه و بعد از تهیه نقشه سال ۱۳۰۹ هجری قمری است .

فرم و ساختار ویژه معماری بنا، نوع تزئینات به کار رفته خصوصا کتیبه‌ در ورودی که بر روی آن سنه ۱۳۳۱ هجری قمری نوشته شده ، حکایت از انتساب این بنا به دوره قاجار است .ورودی قسمت زنانه در شرق ورودی اصلی در داخل کوچه است. تمام فضاهای حمام در زیرزمین واقع شده که به وسیله ۱۲ پله به سطح معبر کوچه وصل می‌شود و پشت بام آن نیز حدود ۱۲۰ سانتیمتر از سطح معبر مجاور بالاتر است .نای حمام کدخدا از بدو تأسیس جهت حمام ساخته شده که در بیشتر قسمت‌های سقف حمام تزئینات یزدی بندی با گچ وجود دارد و از دیگر خصوصیات بارز این حمام تعبیه پنجره در سقف حمام است که با وجود قرار داشتن حدود ۲۲۰ سانتیمتر در زیرزمین، محوطه آن در بیشتر ساعات روز روشن بوده و نیازی به استفاده از نور مصنوعی در داخل حمام نیست.در داخل فضاهای حمام کادربندی‌ها و یزدی‌بندی‌های زیبا با اندود گچ دیده می‌شود و در سر در ورودی حمام یک کتیبه کاشی‌کاری شده به چشم می‌خورد که سال احداث بنا و عبارت بسم الله الرحمن الرحیم – ان الله یحب التوابین و یحب المطهرین – حمام نظافت – نمره عمومی – شهر ذیقعده سنه ۱۳۳۱ به چشم می‌خورد.

به گفته قدیمی های محل بازار عباس آباد ،حمام کدخدا در گذشته بعدازظهر به صورت زنانه استفاده می‌شده و صبح های زود و جمعه‌ها و روزهای تعطیل به صورت مردانه استفاده می شده است.
آدرس : تهران، خیابان خیام، بازار عباس آباد، کوچه کد خدا، پلاک ۴۱

منابع:
بزنیم بیرون
ویکیپدیا