سد قمصر
سد قمصر
در ۵ كیلومتری شمال قمصر و ۳۰ كیلومتری جنوب كاشان، در تنگنای رودخانه قمصر به طرف جلگه كاشان سدی موسوم ....


موقعیت سد قمصر روی نقشه آب و هوای قمصر
  • توضیحات
  • نظرات کاربران
  • ارسال نظر

در ۵ كیلومتری شمال قمصر و ۳۰ كیلومتری جنوب كاشان، در تنگنای رودخانه قمصر به طرف جلگه كاشان سدی موسوم به سد قمصر ساخته شده است.

تاریخ ساخت سد را به دوره سلطان جلال الدین ملكشاه سلجوقی (۴۸۵-۴۶۵ ه-ق) نسبت داده اند. با توجه به شباهتهای بسیاری كه میان طرح و معماری ساختمان فعلی سد قمصر با سد قهرود وجود دارد این نتیجه حاصل می شود كه سد مربوط به ملكشاه سلجوقی به مرور زمان تخریب گردیده و مجدداً در دوره صفویه (شاه عباس اول) سد فعلی برروی شالوده سد باقی مانده از سد دوره سلجوقی احداث شده است.

دیوار سد در عمق دره در حدود ۴۰ متر طول و در سطح فوقانی در حدود ۸۰ متر طول و ۲۲ متر ارتفاع دارد. ضخامت دیواره سد ظاهراً در مرحله اول ساخت حدود ۱۴ متر بوده كه بعداً به حدود ۲۶ متر افزایش یافته است . مصالح مورد استفاده در سد سنگ و ملات ساروج می باشد. دیواره اصلی سد در قسمت زیر آب و در وسط دارای جزر پشتیبانی محكمی بوده ، كه دیواره را در مقابل فشار وارده از طرف مخزن حمایت می كرده است . ظاهراً این جزر كافی نبوده و مجدداً در قسمت زیر آب و به فاصله ۵/۱۲ متری دیواره اصلی ، دیواره دیگری به ضخامت ۳ تا ۴ متر كشیده شده است . سپس فاصله بین آن دو را با سنگ و ملات پر نموده اند . در حاشیه شرقی سد، رأس بقایای آب گذاری باقی مانده كه ظاهراً آب اضافی و طغیانی سد از طریق آن خارج می گردیده است . معمار سد جهت تنظیم بموقع آب پشت سد و جلوگیری از فشار وارده بر دیواره آبگیر از طریق آن خارج می گردیده است . معمار سد جهت تنظیم به موقع آب پشت سد و جلوگیری از فشار وارده بر دیواره آبگیر (مخزن) اقدام به ساخت دو دریچه برجی شكل به فاصله حدود ۲۰ متر از یكدیگر بر روی دیواره سد نموده است.

این دو دریچه یكی سالم و دیگری تخریب شده است. دریچه های برجی شكل سد از نظر طرح و ساختمان قابل قیاس با این دریچه برجی شكل سد قهرود می باشد. بدین صورت كه داخل هر برج به صورت دو لوله استوانه ای متداخل در هم ساخته شده و دور تا دور لوله داخلی ، راه پله مارپیچ قرار گرفته كه از طریق آن به دریچه خروجی آب دسترسی پیدا می كرده اند. وظیفه لوله خارجی علاوه بر تأمین روشنایی برای راه پله مارپیچ ، جلوگیری از تخریب برج بوسیله جریان آب بوده است ، زیرا زمانی كه آب با فشار زیاد در داخل تونل جریان می یافته و نیروی مكندگی دریچه خروجی آب نیز بالا بوده ، این استوانه بوسیله مرتبط ساختن قسمت داخلی تونل با هوای خارجی مانع از اثر تخریب جریان آب می شده است. در مواقع نیاز به آب سد ، تخته های دریچه خروجی آب را بوسیله دیلمی كه به طنابی محكم متصل بوده و به اندازه دلخواه بال كشیده و آب را در تونل به جریان می انداخته اند شدید و مخرب از رسوب گل و لای سیلاب تابستانی سال ۱۳۳۵ شمسی انباشته می شود.

سد قمصر

سد قمصر

منبع: سیری در ایران
نظر شما
کد امنیتی