سرچشمه ارتفاعات سلطانیه چمن سلطانیه

امكانات توریستی چایخانه بین راهی

بهره برداری صید تفریحی ماهی و شكاری پرنده

رودخانه زنجان رود كه اصطلاحا” به آن زنجان چای نیز میگویند با طول تقریبی ۱۲۰ كیلومتر از حدود سلطانیه واقع در جنوب شرق زنجان سرچشمه میگیرد و بعد از عبور از جنوب شهر زنجان در حدود روستای رجعین در كیلومتر ۸۴ شمال غربی زنجان به رودخانه قزل اوزن می ریزد . جریان رودخانه از جنو.ب شرق به شمال غربی است و اوایل آن زاینده رود است.

حمدا… مستوفی در نزهه الغلوب می نویسد آب زنجان رود كه آنرا ناج رود ، ماج رود ، ماخ رود ، ناجر رود و ناخرود خوانند از توابع سلطانیه بر میخیزد و با آب كوههای زنجان جمع شده بر ولایت زنجان میگذرد و به سفید رود میریزد.

طول آن ۲۰ فرسنگ باشد و در این رود نیز از آغاز تا ۱۰ فرسنگ زاینده است.

این رود كه در خاك شهر زنجان از میان باغات جنوبی شهر میگذرد در دو طرف بستر خود و تقریبا” در تمام طول خود دره سر سبز باغات زنجانرود را تشكیل میدهد كه از سلطانیه شروع و در روستای رجعین پایان می یابد و در این مسیر نه تنها باغات طرفین بستر رودخانه از آب این رودخانه مشروب میشوند بلكه با بستن سدهای محلی موسوم به ” باستیان ” آب رودخانه را به نهرهای منشعبه از آن هدایت می نمایند و بوسیله آن نهرها باغات و مزارع شهر را مشروب می نماید.

در گذشته بسیار نزدیك این نهرها در محدوده خاك شهر زنجان كه از روستای سایان واقع در ۶ كیلومتری شرق زنجان با باستیان های محلی شروع و در قریه كوشكان ولقع در ۸ كیلومتری غرب زنجان پایان می یافت ، از شرق به غرب عبارت بودند از : نهر خراب ، نهر زرتان ، هر گلجین ، نهر خساغ ، نهر اكبر ، نهر رامین ، نهر فولاد ، نهر توپ آغاجی ، نهر مال دره ، نهر دفترخانه ، نهر خلول ، نهر سرداب ، نهر زنجان ، نهر اسحق . نحوه ساخت باستیان یا سد محلی به این گونه بوده است كه مالكین باغات جنوب شرقی باستیان یا سد محلی اولیه جلو جریان آب را می گرفتند و با تشكیل دادن حوضچه های آب رودخانه را بالا می آوردند و در نتیجه قسمتی از آب زنجان رود را به نهر خراب ( سایان ارخی ) بسته سوار میكردند و با آن باغات و اراضی زراعی خود را مشروب میكردند .

بعد آب زنجانرود پس از پر شدن حوضچه در بستر خود جریان می یافت و با آبهای زائد از بستر رودخانه بسوی باستیان دوم ( نهر رزتان ) بسته كه چند صد متر پایینتر از آن احداث شده بود جاری می شد . و در مبدا’ نهر ورتان باز قسمتی از آب رودخانه زنجانرود سوار نهر وران میشد . و اراضی و باغات اطراف خود را مشروب یكرد و بقیه آن باز در بستر رودخانه جاری میشد و این روش تا آخر باستیان (مبدا’ نهر اسحق ) ادامه می یافت و به این ترتیب كلیه باغات نهر را از آب رودخانه زنجانرود مشروب میشدند و دره سرسبز را بوجود می آوردند.

زیبایی و سرسبزی طبیعت اطراف زنجانرود در مجاورت شر زنجان و جنوب این شهر با سه پل آجری زیبا موسوم به پل حاج سلمان ، میربها’ الدین ، و سردار كه توسط افراد خیر در سه قرن گذشته احداث شده ، ادغام شده و حاصل این تركیب ایجاد فضای بسیار مناسب برای گردشگری است كه در طول دهها سال محل تفریح و تفرج اهالی زنجان و میهمانان بوده بطوریكه سابقه گردشگری در این منطقه به اندازه سن و قدمت پلها می باشد.

قبلا” تصور بر این بود كه آثار تاریخی زنجانرود در مجاورت شهر زنجان به سه پل تاریخی مذبور ختم میشود .

متعاقبا” در بررسی حاشیه زنجانرود مشخص گردید آثار تاریخی این منطقه محدود به پلها نبوده و شامل آثار دیگری نیز می شود . محدوده این بررسی از شمال شامل ضلع جنوبی كمربندی خیام (از مجورت سیلو تا انتهای كمربندی بطرف جاده تبریز و از جنوب : ضلع شالی اتوبان جدیدالاحداث زنجان – تبریز از ۵۰۰ متری شرق ابنار كالسیمین تا ۵۰۰ متر بعد از پل سردار