این تنگه در مسیر مرند – جلفا واقع شده و تنها مسیر ارتباطی مستقیم بین ایران به نخجوان است و اهمیت استراتژیک زیادی دارد بطوریکه اولین خط آهن ایران در این مسیر بین جلفا و تبریز احداث شده است .كوهستان‌ و معبر دره‌ دیز در شمال‌ شهرستان‌ مرند و جنوب‌ جلفا واقع‌ شده‌ است‌. دره‌ دیز كوهستانی‌بلند و صخره‌ای‌ است‌ كه‌ در جهت‌ شرقی‌ غربی‌ كشیده‌ شده‌است‌ و دنباله‌ كوههای‌ شمالی‌ آذربایجان‌ درمسیر جاده‌ ارتباطی‌ تبریز ـ مرند به‌ شوروی‌ است‌. معبر دره‌ دیز یكی‌ از ارتفاعات‌ صعب‌العبور آذربایجان‌شرقی‌ است‌. كوهستان‌ دره‌ دیز بوسیله‌ رودخانه‌ دره‌ دیز بریده‌ شده‌ و این‌ رودخانه‌ آبهای‌ كوهستان‌ مزبوررا در مسیر جنوبی‌ ـ شمالی‌ به‌ رود مرزی‌ ارس‌ هدایت‌ می‌كند.

در داخل‌ این‌ كوهستان‌ معبر مهم‌ و قابل‌ توجهی‌ بناشده‌ كه‌ تنها راه‌ وصول‌ به‌ جلفا و كناره‌ رودخانه‌ارس‌ است‌ از كمركش‌ كوهستان‌ دره‌ دیز راه‌ آهن‌ تبریز به‌ جلفا و شوروی‌ سابق‌ و از كناره‌ دره‌ رودخانه‌ دره ‌دیز راه‌ آسفالته ‌ تبریز به‌ جلفا می‌گذرد. از دره‌ دیز به‌ طرف‌ شهرستان‌ هادیشهر (علمدار گرگر كوههای‌قاری‌ قیز)پیر دختر(قرار گرفته‌ و تا حدود دهستان‌ هرزندات‌ عتیق‌ كشیده‌ شده‌ است‌ كه‌ ارتفاع‌ آن‌ تقریبا در حدود ۲۶۰۹ متر می‌باشد.

معبر معروف‌ جولاه‌ در مدخل‌ ارتفاعات‌ دره‌ دیز نزدیكترین‌ راه‌ ارتباطی‌ داخل‌ فلات‌ ایران‌ به‌ سوی‌اران‌ و ارمنستان‌ بوده‌ و این‌ راه‌ تاریخی‌ همواره‌ مورد استفاده‌ سلاطینی‌ چون‌ شاه‌ اسماعیل‌، عباس میرزا, نادرشاه‌ ، فتحعلی‌شاه‌ ، ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه بوده‌ است‌.

از هموطنان عزیز ساکن جلفا تقاضا می شود در صورت داشتن تصاویری از تنگه دره دیز  آنرا از طریق ایمیل(info@seeiran.ir) برای ما ارسال نمایند.