مدرسه شوکتیه
مدرسه شوکتیه
کتیبه بالای ایوان مدرسه شوکتیه مدرسه شوکتیه ( نیز : مدرسه شوکتی ) یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند در ....


موقعیت مدرسه شوکتیه روی نقشه آب و هوای بیرجند
  • توضیحات
  • نظرات کاربران
  • ارسال نظر

کتیبه بالای ایوان مدرسه شوکتیه
مدرسه شوکتیه ( نیز : مدرسه شوکتی ) یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی است . این بنا ابتدا در سال ۱۳۱۲ هجری قمری ( ۱۲۶۹ هجری شمسی ) تحت عنوان حسینیه شوکتیه توسط محمد ابراهیم خان علم ( شوکت الملک دوم ) ساخته شد و درماه ذی الحجه سال ۱۳۲۶ هجری قمری برابر با ۱۲۸۲ هجری شمسی تبدیل به مدرسه گشته و پس از دارلفنون و رشدیه تبریز ، آموزش به سبک جدید را در ایران آغاز نمود .
بنای تاریخی مدرسه شوکتیه ( شوکتی ) در مجاورت خیابان منتظری ؛ در داخل بافت تاریخی شهر بیرجند قرار دارد . بنای این مدرسه از اجزا و عناصر معماری ایرانی از قبیل ورودی ، هشتی ، دهلیز ها ، ایوان ، حجره ‌های اطراف صحن ، شاه‌ نشین و حمام تشکیل شده ‌است .

تاسیس مدرسه شوکتیه ( آموزش نوین ) در بیرجند
هم زمان با انقلاب مشروطیت ، امیر اسماعیل خان شوکت الملک اول که فاقد اولاد بود ، ثلث اموال خود را وقف امور خیریه کرد و تولیت آن را به برادر کوچکش محمد ابراهیم خان واگذار نمود . محمد ابراهیم خان علم موسوم به شوکت الملک دوم بعد از سفر به تهران و احراز مقام حکمرانی و امارت قاینات درصدد برآمد موقوفه مذکور را در جهت ایجاد فضای آموزشی به مصرف برساند .
شوکت الملک تحت تاثیر اقدام حسنه امیر کبیر مبنی بر تاسیس مدرسه عالی دارالفنون ، در سال ۱۲۸۵ شمسی – ۱۳۲۵ ه .ق در محل حسینیه شوکتیه که برای برگزاری مراسم عزاداری توسط برادرش امیر اسماعیل خان در سال ۱۲۷۳ ه .ش – ۱۳۱۲ ه .ق ساخته شده بود اقدام به تاسیس مدرسه شوکتیه نمود . قابل ذکر است که مدرسه شوکتیه پس از مدرسه عالی دارالفنون ( سال ۱۲۶۸ ه .ق ) و مدرسه ابتدایی رشدیه که به همت حاجی میرزا تبریزی معروف به رشدیه ( سال ۱۳۱۵ ه .ق ) در تهران تاسیس شد سومین از نوع مدارس جدید در ایران محسوب می شد . برای مدیریت و تاسیس مدرسه شوکتیه بیرجند از دو نفر افراد فاضل کاشان به اسامی میرزا احمد نراقی و شیخ احمد سلیمانی نراقی و برای تدریس دروس فرانسه و انگلیسی و ریاضیات از سه نفر تبعه فرانسه ، انگلستان و هندوستان دعوت به عمل آمد . ساختمان مدرسه شوکتیه از سال ۱۳۰۸ لغایت ۱۳۱۲ ه .ق به دست استادان و معلمان یزدی در دو طبقه با ایوانی بزرگ و اعجاب انگیز و دالان ها ، اتاق های متعدد ، حوضخانه ، هشتی و سر درب ورودی ساخته شده است . متعاقب مدارس شوکتیه بیرجندد ، مدارس دیگری در قاین در سال ۱۲۹۸ ، نهبندان ۱۲۹۹ ، سربیشه و دشت بیاض ۱۳۰۰ شمسی و تا سال ۱۳۰۶ در مناطق زیرکوه ، در میان ، گزیک ، خوسف ، درخش ، گل فریز ، مود ، گیو ، موسویه ، مختاران نیز مدارس شوکتیه تاسیس گردید . در سال ۱۲۹۷ شمسی سید محمد فرزان از مشهد به بیرجند منتقل شد و به تقاضای شوکت الملک برای تاسیس مدارس شوکتیه زابل و زاهدان رهسپار گردید و علیرغم مخالفت بعضی از افراد و سرداران متعصب در این کار موفق شد . اعتماد مردم را نسبت به خود جلب نمود .
این عمارت به گفته ی مرحوم آیتی بنائی عالی و تکیه ای با شکوه است ، مدرسه ی شوکتیه نه تنها بزرگترین حسنیه و تکیه ی بیرجند بوده بلکه از شاهکارهای معماری زمان خود به شمار می آید و بی هیچ تردیدی نظیر آن را در کمتر شهری می توان یافت . محمد ابراهیم خان پس از اخذ موافقت علمای بزرگ بیرجند کلیه ی هزینه های مدرسه را از محل درآمد موقوفات تأمین و پرداخت می نمود ، علاوه بر برگزاری مراسم عزاداری در دهه ی اول ماه محرم در این ایام هر روز عدة زیادی از مستمندان را اطعام می کرد . این مدرسه تا فروردین ماه ۱۳۱۶ هجری شمسی زیر نظر شوکت الملک اداره می شد و چون در این سال طرح یکنواخت کردن برنامه های آموزشی در سراسر کشور مطرح شد ودولت مصمم به اجرای این طرح گردید ، این مدرسه نیز چون دیگر مدارس زیرنظر اداره ی معارف که بعد به نام فرهنگ تغییر نام یافت قرار گرفت .

سوابق معلمین کلاس های مختلفه مدرسه شوکتیه بیرجند تیر ماه (۱۳۰۹)
۱- میرزا محمد علیخان منصف – اسم پدر میرزا مهدی خان تاریخ تولد ۱۲۷۹- سنوات خدمت ۶سال – سابقه خدمتی معلمی مدرسه شوکتیه و نظارت و سرپرستی مدارس ابتدایی ذکور و شش مدرسه ابتدایی اطراف – میزان معلومات : دوره کامل مدرسه تحصیلات سیاسی – مدرک تحصیلی دیپلم سیاسی – سابقه یکسال معلمی دارالمعلمین بیرجند در سیکل اول ودوم هرکدام ۶ سال سابقه دارد .
۲- حاجی محمد سید فرزان – اسم پدر آقا سید علی اکبر تاریخ تولد ۱۲۷۳- سنوات خدمت ده سال – سابقه خدمت : ۹ سال ریاست معارف و مدیر مدرسه سیستان – میزان معلومات فارسی عربی فلسفه حکمت مدارس قدیمی – در سیکل دوم یکسال سابقه دارد .
۳- حاجی میرزا محمد حسین مهتدی فرزند حاجی ملا حسن تاریخ تولد ۱۲۶۸- سنوات خدمت ۲۰ سال – میزان معلومات : ادبیات فارسی و عربی از مدارس قدیمی . تصدیق مدرسی از علماء – یکسال معلمی دارالمتعلمین بیرجند در سیکل اول ۱۴سال سابقه دارد .
۴- آقاشیخ علی اکبر ناصح اسم پدر ملا محمد حسین – تاریخ تولد ۱۲۶۷ – ۱۷سال سابقه خدمت .
۵- مصطفی خان عامری فرزند میرزا عبد الله خان سنوات خدمت ۳سال – میزان معلومات : دیپلم مدرسه امریکایی طهران – مدرک تحصیلی : دیپلم امریکایی طهران – سابقه ندارد .
۶- میرزا پنج الله خان ناصح فرزند شیخ علی اکبر تولد ۱۲۷۴ سنوات خدمتی ۱۷سال .
۷- اسد الله خان ناصح فرزند شیخ علی اکبر تاریخ تولد۱۲۸۰ – سنوات خدمت ۱۱سال .
۸- امیر توکل خان نام پدر مشیردیوان تولد۱۲۸۲ میزان معلومات متوسطه . روسی . فرانسه – مدرک تحصیلی کلاس ۴ عالی فرانسه .
۹- آقا سید محمد شهرستانی فرزند حاجی میرزا محمد حسن تولد ۱۲۶۱ سابقه ۶سال – علوم دینی – مدرک تحصیلی ندارد .

 

مدرسه شوکتیه

مدرسه شوکتیه

مدرسه شوکتیه

مدرسه شوکتیه

منبع: سیری در ایران
نظر شما
کد امنیتی