قبرستان چال شاهین مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد ـ اوایل هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان دنا، بخش پاتاوه، روستای لما واقع شده و این اثر در ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۵۵۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گورستان تاریخی لما در۴۰ کیلومتری محور ارتباطی یاسوج به اصفهان و در منطقه چال شاهین شهرستان دنا، در استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده که براساس نظر باستان شناسان قدمتی ۳۵۰۰ ساله دارد.
این گورستان قدیمی به صورت اتفاقی در سال۷۹ در حین عملیات راهسازی در این منطقه کشف شده است و تاکنون بیش از ۴۰۰ اثر تاریخی به جای مانده از هزاره اول قبل از میلاد در این گورستان باستانی به دست آمده که در موزه نگهداری می‌شود.دیواره این گورها به صورت سنگ‌چینی است که به علت گذشت زمان مقداری از آن خراب شده و باستان شناسان اقدام به مرمت و کشیدن نقشه‌های گورها کرده‌اند این در حالی است که باستان شناسان با توجه به شواهد موجود این احتمال را می‌دهند که گورستان‌های تاریخی دیگری در منطقه لما وجود داشته باشد.
باستان شناسان پژوهشکده باستان شناسی ایران پس از دو مرحله کاوش، ۷۰ گور را در این محوطه شناسایی کردند، ضمن اینکه بزرگی بعضی از گورها به پنج متر می‌رسد و پس از بازکردن آن‌ها مقدار زیادی استخوان، کوزه‌های سفالی و مفروغی، مهره، انواع خنجر، نوک پیکان و نیزه نیز کشف کردند.
براساس گاه شماری تاریخی و نتایج کاوش‌های باستانی این قبرستان قدیمی مربوط به اقوام ایلامی و خانوادگی بوده است که درهمان دوران در این مسیر کوچ می‌کرده‌اند، ضمن آنکه هر طایفه مردگان خود را در یک گور دفن می‌کردند. تاکنون آثار و نمونه‌هایی از عبور و مرور این اقوام کوچ رو در مناطق مختلف استان به خصوص درمناطق دوردهان، محمودآباد و کنار برگ پیدا شده، اما هنوز محل اصلی استقرار این اقوام کشور پیدا نشده است.
این گورها که متعلق به بیش از سه هزار سال قبل یعنی هزاره اول تا دوم قبل از میلاد هستند در اعماق ۲تا۴ متری از سطح زمین قرار دارند که به صورت طاقدیس با استفاده از سنگ ساخته شده‌اند و در داخل هر قبر علاوه بر اشیای مختلف، استخوان حیواناتی نظیر گوسفند و اسب نیز وجود دارد و داخل برخی از ظروف سفالی باقیمانده‌ای از تکه‌های استخوان دیده می‌شود.

مشکلات گورستان

مسعود شفیعی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد امروز، ۱۴ اسفندماه ناامن بودن گورستان از دست سارقان اشیای تاریخی و افراد فرصت‌طلب، حفاری‌های غیرمجاز و تخریب بخشی از حریم گورستان به علت عریض کردن جاده اصفهان را از جمله مهم‌ترین مشكلات قبرستان لما بیان کرد.

اقدامات اجرایی انجام شده و آینده از سوی میراث فرهنگی استان در گورستان

وی با اشاره به اینکه گزارش فصل اول و دوم گورستان به‌صورت یک کتاب تحت عنوان گزارش باستان شناسی کاوش لما چاپ شده است، حفاظت و حراست از گورستان، معرفی‌نامه به‌صورت تابلو کنار گورستان، بازسازی یکی از گورها و اشیاء تاریخی در موزه واقع در گلستان ۴ یاسوج را از برنامه‌های اجرایی صورت گرفته در گورستان ذکر کرد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه تاکنون حدود ۱۰۰ میلیون تومان در این گورستان هزینه شده، تصریح کرد: همین مقدار دیگر برای تعیین حریم گورستان، مسیر ورودی و گردشگری نیز نیازمندیم.
شفیعی یادآور شد: تورهای گردشگری به این استان همواره از این مکان بازدید می‌کنند.