قلعه ‌چای از توابع شهرستان عجب شیر در استان آذربایجان شرقی در شمال غربی ایران است. سد قلعه چای عجب شیر در ۲۰ کیلومتری این شهرستان واقع شده که در آذر ماه ۸۷ در جریان سفر دوم هیات دولت به استان آذربایجان شرقی به بهره برداری رسیده است. آب سد قلعه چای عجب شیر هفت هزار هكتار از اراضی این شهرستان را تامین می كند.سد قلعه چای عجب شیر روی رودخانه قلعه چای در مختصات جغرافیایی عرض ۳۷ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی و طول ۴۶ درجه و ۷ دقیقه شرقی و به فاصله ۲۰ كیلومتری شمال شرقی شهرستان عجب شیر واقع شده است.
سد قلعه چای با هدف استحصال ۵۵ میلیون مترمكعب آب از آب رودخانه قلعه‌ چای و همچنین آبیاری ۱۱ هزار و ۹۰۰ هكتار از اراضی پایاب ساخته شده است.با اجرای سد قلعه چای ۶۷۰۰ هكتار از اراضی پایاب سد، بهبود و ۵۲۰۰ هكتار نیز توسعه یافته و ۸۵۰۰۰ تن از محصولات اصلی و ۲۰۶۰ تن از محصولات فرعی تولیدی منطقه افزایش یافته است.
سد قلعه چای از نوع خاكی با هسته ناتراوای رسی است كه طول تاج آن ۳۳۶ متر، عرض تاج ۱۰ متر و ارتفاع آن از پی ۸۵ متر، طول دریاچه سد ۳/۵ كیلومتر در رقوم نرمال است
حجم مفید سد قلعه چای ۴۰ میلیون مترمكعب است كه قابلیت تنظیم ۵۵ میلیون مترمكعب را دارد و سرریز سد از نوع آزاد و خارج از بدنه سد كه طول آن ۴۵ متر است می ‌تواند ۱۱۷۰ مترمكعب در ثانیه سیلاب را تخلیه كند و متوسط دبی رودخانه ۲/۴ مترمكعب در ثانیه می باشد كه متوسط حجم آورد سالانه آن در محل احداث سد ۷۶ میلیون مترمكعب می باشد.

تجهیزات هیدرو مكانیكال سد عجب شیر شامل قسمتهایی به شرح زیر است:
– آبگیر تحتانی كه دارای آشغالگیر، دریچه رولر گیت و تجهیزات بالابر آشغالگیر می باشد كه با توجه به موقعیت آن در رقوم پایین آبگیری قرار دارد.
– آبگیر فوقانی كه تجهیزاتی همانند آبگیر تحتانی دارد با این تفاوت كه در رقوم نرمال بالاتر آبگیری مستقر است.
– مسیر هدایت آب به سمت شیرخانه كه شامل بل ماوس و لوله ها و ترانزیشن و Expansion و … می باشد.
قسمت شیرخانه میانی كه از یك شیر پروانه ای به قطر ۱۶۰۰ میلیمتر، یك با پس و یك جرثقیل زنجیری جهت جابجا كردن شیر پروانه ای تشكیل شده است.

شیر خانه اصلی شامل شیرها ی پروانه ای با قطرهای ۳۰۰ و۵۰۰ و۸۰۰ و۱۰۰۰ میلیمتر، انواع شیرهای سوزنی با قطرهای ۳۰۰ و ۴۰۰ و ۵۰۰ و ۸۰۰ میلیمتر، هاول بانگر با قطر ۵۰۰ میلیمتر، بای پس، شیر هوا و لوله های با قطرهای مختلف متناسب با شیرها، دریچه های اضطراری و سرویس كه هر دو دریچه های كشویی هستند ‌و جرثقیل سقفی اتاق شیرخانه است.

موقعیت مکانی
سد قلعه چای عجب شیر برروی شاخه اصلی رودخانه قلعه چای در ۲/۵ کیلومتری پایین دست روستای ینگجه درمختصات جغرافیایی عرض ۳۱ و ۳۷ دقیقه شمالی و طول ۰۷ و ۴۶دقیقه شرقی و به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان عجب شیر در استان اذربایجان شرقی قرار دارد.

مسیر دسترسی
از عجب شیر راهی شرق شده در میان دامنه های غربی سهن، در مسیر روستاهای بارازلو و هرگلان به سد قلعه چای می رسید.

منبع:
tripyar.com